حمل و نقل زمینی یکی از روش‌های مقرون‌بصرفه در میان انواع روش‌های حمل و نقل بین‌المللی است که از دیرباز مورد توجه تجار و بازرگانان بوده است. باربری و حمل جاده‌ای کالا (کامیون) و حمل ریلی دو نوع پرکاربرد در لجستیک زمینی است که مسافران و محموله‌های صادراتی و وارداتی را از مسیرهای زمینی جابجا می‌کند. در این بخش از مقالات پارسان به مقررات و قوانین تجاری ترانزیت زمینی، انواع، مزایا و معایب و تفاوت حمل ریلی با حمل جاده ای می‌پردازیم
حمل و نقل زمینی بین‌المللی چیست؟
حمل و نقل زمینی، خدمات جابجایی افراد و کالاهای تجاری را با استفاده از زیرساخت‌های زمینی (جاده و راه‌آهن) انجام می‌دهد. این نوع ترانزیت و باربری کالا نسبت به باربری دریایی و حمل و نقل هوایی کالا هزینه کمتری دارد و زمان بیشتری را صرف می‌کند. برای شناخت بهتر صنعت حمل و نقل بین‌المللی زمینی در ادامه این مقاله انواع آن را میشناسیم.
انواع باربری زمینی کالا
از گذشته تا کنون، حمل زمینی جزو اولین نوع حمل کالا بوده است و گاهی مواقع از انسان‌ها، حیوانات و سپس ماشین‌ها استفاده شد. اکنون و با پیشرفت‌های فناوری در این صنعت، دو نوع روش اصلی حمل زمینی وجود دارد
- حمل جاده‌ای
- حمل ریلی
چه کالاهایی را می‌توان با روش باربری زمینی ارسال کرد؟
تقریبا تمامی کالاها و محمولات تجاری را می‌توان به روش حمل و نقل جاده‌ای یا ریلی حمل کرد. بطور کلی این کالاها شامل دسته‌بندی زیر می‌شوند:
- کالاهای تجاری
این کالاها شامل مواد غذایی، محصولات صنعتی، کشاورزی و کالاهای مصرفی می‌شوند. - شخصی
لوازم شخصی مثل لوازم خانگی، خودرو و وسایل موتوری را به راحتی می‌توان به این روش جابجا کرد. - ساختمانی
مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات ساختمانی به راحتی با روش ترانزیت زمینی حمل می‌شوند. - محصولات کشاورزی
محصولات دامی، کشاورزی و شیلاتی در این دسته قرار می‌گیرند. - کالای فاسد شدنی
به کمک کامیون‌های یخچال‌دار یا واگن‌های یخچالی می‌توان کالاهای فاسدشدنی را به راحتی حمل و ارسال کرد. - دام و حیوانات زنده
با طراحی و استفاده از قفس‌هایی که در طول مسیر حمل، هوا را تهویه می‌کنند، می‌توان دام و حیوانات زنده را با استفاده از کامیون‌ها بصورت زمینی حمل کرد. - خودرو و وسایل نقیله
تراک‌های کفی یا بغل‌دار و واگن‌های مسطح یا پلتفرم انتخاب مناسبی برای حمل خودرو و وسایل نقلیه سنگین هستند.
برخی از کالاها و محموله‌های تجاری به دلیل قوانین و مقررات گمرکی و یا به دلیل شرایط خاص باربری زمینی، با محدودیت‌هایی مواجه می‌شوند.
چه مدارکی برای باربری زمینی مورد نیاز است؟
اسناد و مدارک مورد نیاز برای ترانزیت زمینی کالا به عواملی مثل نوع محموله، مسیر و شرکت حمل و نقل بستگی دارد.
مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر می‌شود:
- بارنامه
- گواهینامه شخص ثالث
- گواهینامه سلامت راننده
- کارت سلامت راننده
چه عواملی بر هزینه‌های حمل و نقل زمینی (جاده‌ای – ریلی) تاثیرگذار است؟
- نوع بار
- حجم و وزن محموله
- شرایط آب و هوایی
- مسافت بین مبدا و مقصد
- شرایط جاده‌ای
- نرخ ارز
- مقررات دولتی
- بیمه بار
- نوع واگن
- نوع کامیون
آشنایی با حمل و نقل جاده ای یکی از روش‌های حمل زمینی
جابجایی و حمل جاده‌ای کالا به وسیله کامیون در مسیرهای یک کشور بین شهرها و بنادر و همچنین ارتباط جاده‌ای بین دو یا چند کشور انجام می‌گیرد.
بطورکلی ترانزیت جاده‌ای شامل دو سرویس زیرمی‌شود: 
-
سرویس حمل خرده‌بار LTL (Less Than Truckload)
LTL یا سرویس خرده‌بار یکی از روش‌های حمل نقل زمینی است به تجار و بازرگانان اجازه می‌دهد، محموله‌های تجاری که وزن و حجم کمی دارند را با هم ترکیب کنند و از ظرفیت یک کامیون بصورت اشتراکی استفاده کنند. روش حمل خرده‌بار برای برای حمل محموله‌های کوچک که مقصد مشترک دارند مناسب و مقرون‌بصرفه است.
-
سرویس فول تراک یا حمل کامیون دربستی FTL (Full Truckload)
در سرویس FTL یا کامیون دربستی، محموله تجاری برابر یا بیشتر از حجم یک کامیون است و کالای وارداتی یک فرستنده به تنهایی در یک کامیون قرار می‌گیرد. این روش برای محموله‌هایی با حجم و وزن بالا مناسب است.
مزایای حمل جاده‌ای
- مناسب برای مسافت‌های کوتاه
- هزینه کمتر و مقرون‌بصرفه بودن
- قابلیت حمل انواع بار
- انعطاف‌پذیری بالا
- قابلیت ردیابی کامیون و محموله
- محدودیت‌ها و معایب حمل جاده‌ای
- سرعت پایین نقل و انتقال
- خطر تصادفات جاده‌ای
- احتمال خرابی کامیون
- نامناسب برای مسافت‌های طولانی
- شرایط آب و هوایی
آشنایی با حمل و نقل ریلی یکی از روش‌های حمل زمینی
حمل و نقل ریلی جابجایی کالا و مسافر بوسلیه زیرساخت‌های ریلی در داخل و خارج از کشور است. این مدل از ترانزیت زمینی برای حمل انواع محموله‌های تجاری حجیم مناسب است. حمل ریلی در یک تقسیم‌بندی کلی شامل حمل مسافری و حمل غیرمسافری تقسیم می‌شود که در اینجا حمل ریلی غیرمسافری (حمل ریلی کالا) مورد نظر و پژوهش ما است.
انواع واگن در حمل و نقل ریلی
برای حمل ریلی محمولات تجاری، واگن‌های مختلفی وجود دارد که بسته به نوع محموله وارداتی و صادراتی انتخاب می‌شود
واگن پلتفرم یا مسطح (
Platform or flat wagon)
برای ارسال و حمل کالاهای سنگین مثل ماشین‌آلات، قطعات آهنی، تیرآهن و میلگرد… واگن‌ها مسطح یا پلتفرم بهترین انتخاب است. واگن مسطح به اشکال دومحوره، چهارمحوره و شش‌محوره وجود دارد
واگن مسقف (Roofed wagon)
بعد از بارگیری کالای صادراتی و وارداتی، درهای واگن مسقف بسته و پلمپ می‌شود و از هرگونه خسارت ناشی از رطوبت و اکسیژن جلوگیری می‌شود. این نوع واگن به به شکل دومحوره و چهارمحوره وجود دارد.
واگن لبه بلند و لبه کوتاه (Wagon long edge and short edge)
بارهایی با حجم چندین تنی در واگن‌های لبه کوتاه و لبه بلند جابجا می‌شوند. اگر کالا شامل مواد معدنی و صنعتی باشد، واگن لبه بلند کاربردی است و برای آهن‌آلات و مصالح ساختمانی، واگن لبه کوتاه مناسب است.
واگن مخزن (Tank wagon)
حمل ریلی سوخت و مایعات با واگن‌های مخزنی انجام می‌شود. این نوع واگن‌ها بصورت دومحوره و چهارمحوره هستند و بار ارسالی را در سریع‌ترین و ایمن‌ترین حالت به مقصد می‌رساند.
واگن یخچالی (Refrigerated wagon)
مواد فاسد شدنی که باید در فضای سرد نگهداری و حمل شوند به وسیله واگن‌های یخچالی ارسال می‌شود. واگن‌های یخچالی دما را در شرایط مناسب برای مواد لبنی، سبزیجات و مواد غذایی فاسدشدنی نگه میدارد.
مزیت‌های حمل و نقل ریلی
- سوخت پایین
- آلودگی کم زیست محیطی
- ظرفیت و فضای زیاد
- امنیت
- سرعت بالا
- هزینه کم
معایب حمل و نقل ریلی
- عدم انعطاف برای زمان حرکت
- نبود خدمات Door to Door
- عدم کارایی برای محموله‌های کوچک و مسافت‌های کوتاه
کلام آخر
بطور کلی با حمل و نقل زمینی که شامل حمل جاده‌ی‌ای و حمل ریلی می‌شود کالاهای صادراتی و وارداتی مختلفی را می‌توان بصورت داخلی یا بین‌المللی حمل کرد.
