آموزش جامع و رایگان مراحل ترخیص کالا از گمرک

 شناخت و آگاهی از مراحل ترخیص کالا و چگونگی محاسبه هزینه‌های گمرکی ترخیص، اسناد مورد نیاز، قوانین و مقررات گمرکی و غیره… به منظور انجام صحیح و به موقع فرآیند ترخیص کالا ضروری است.

ترخیص کالا چیست

ترخیص کالا یک فرآیند مرحله به مرحله‌ای است که توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی انجام می‌شود و طی آن، کالای صادارتی یا وارداتی از گمرک آزاد می‌شود.

مراحل ترخیص کالا از گمرک

بصورت کلی فرآیند ترخیص کالا شامل مراحل زیر است:

• دریافت کالا توسط گمرک و دریافت قبض انبار

ورود کالا به گمرک و دریافت قبض انبار اولین مرحله ترخیص کالا است. قبض انبار سندی است که نشان می‌دهد کالا در گمرک موجود است.

• اخذ پکینگ لیست (Packing List) و پرو (Pro)

پکینگ لیست سندی است که اطلاعات مربوط به بسته بندی کالا را در اختیار گمرک قرار می‌دهد و پرو سندی است که اطلاعات مربوط به وزن و ابعاد کالا را شامل می‌شود. وجود هردو این اسناد برای ترخیص کالا ضروری است.

• دریافت مجوز ثبت سفارش بازرگانی

ثبت سفارش بازرگانی سندی است که مجاز بودن کالای وارد شده به کشور را نشان می دهد و از وزارت صنعت معدن تجارت دریافت می‌شود.

• انجام هماهنگی‌های لازم برای بازرسی کالا در گمرک

برخی از کالاهای وارداتی قبل از تحویل، نیاز به بازرسی توسط گمرک دارند. در اینجا واردکننده باید هماهنگی‌ها و همکاری لازم با گمرک را انجام دهد.

• آماده‌سازی و تشکیل پرونده‌های لازم برای تخصیص ارز و حواله‌های بانکی

چنانچه کالای وارداتی مشمول پرداخت ارز شود، وارد کننده باید پرونده‌های لازم برای تخصیص ارز و حواله‌های بانکی را تشکیل دهد.

• انتخاب شرکت حمل و نقل

وارد‌کننده یک شرکت حمل و نقل را برای حمل بار از گمرک به محل مورد نظرش انتخاب می‌کند.

• تنظیم پیش‌نویس دوراظهاری

اطلاعات مربوط به کالا و حقوق گمرکی در سند دوراظهاری ثبت می‌شود و واردکننده باید پیش‌نویس دوراظهاری را به گمرک ارائه دهد.

• تهیه اسناد لازم
• اظهار کالا در سامانه EPL

وارد کننده باید اظهار الکترونیکی کالا (اطلاعات مربوط به کالا و حقوق گمرکی) را در (EPL) سامانه گمرک ایران انجام دهد.

• دریافت کوتاژ اظهارنامه

پس از اظهار الکترونیکی کالا، واردکننده باید کوتاژ اظهارنامه را از گمرک دریافت کند. کوتاژ اظهارنامه سندی است که نشان می‌دهد اظهارنامه به درستی تکمیل شده است.

• پرینت اظهارنامه

اظهارنامه باید بصورت چاپی از گمرک دریافت شود.

• کنترل و ارزیابی کالاها در گمرک

گمرک با کنترل و ارزیابی کالاها، صحت اظهارنامه و حقوق گمرکی پرداختی را تایید یا رد می‌کند.

• دریافت مجوزهای مورد نیاز

در پروسه ترخیص کالا ممکن است نیاز به دریافت مجوزهایی از دیگر سازمان‌های دولتی باشد که وارد کننده باید مجوزهای مربوطه را دریافت و به گمرک ارائه دهد.

• بررسی تعرفه‌های گمرکی

گمرک با بررسی تعرفه‌های گمرکی، میزان حقوق گمرکی پرداختی را محاسبه می‌کند.

• بررسی اظهارنامه و تطابق با بار آن

گمرک اظهارنامه را با بار ورودی بررسی و تطبیق می‌دهد.

• پرداخت حقوق و عوارض گمرکی در صندوق

واردکننده باید حقوق و عوارض گمرکی را به صندوق گمرک بپردازد.

• بارگیری کالا و تحویل

در انتها و انجام تمام مراحل بالا، ترخیص، تخلیه و بارگیری کالا انجام شده و بار به واردکننده تحویل داده می‌شود.

 

سامانه ترخیص کالا چیست؟

EPL یا سامانه گمرک یک سامانه نظارتی است که بر رعایت قوانین و مقررات واردات و صادرات کالا نظارت می‌کند. 

شرکت‌ها و اشخاص برای ترخیص کالای خود ابتدا باید اظهارنامه را از سامانه ترخیص کالا که سامانه EPL یا سامانه گمرک نامیده می‌شود تکمیل و دریافت کنند. 

برای استفاده از سامانه ترخیص کالا افراد باید با مراجعه به یکی از شعب گمرک حساب کاربری خود را فعال کنند و سپس از طریق سامانه گمرک (epl.irica.gov.ir) اقدام به تکمیل اطلاعات اظهارنامه کنند.

 

هزینه‌های ترخیص کالا از گمرک

هزینه‌های گمرکی و هزینه‌های ترخیص کالا بخش مهم و قابل توجهی از هزینه‌ واردات و حمل و نقل بین الملل را تشکیل می‌دهند.هزینه‌های گمرکی توسط سازمان گمرک ایران تعیین می‌شود و به همه گمرکات کشور اعلام می‌شود.در بحث بازرگانی و تجارت بین‌الملل هزینه‌های گمرکی و هزینه‌های ترخیص کالا با هم تفاوت دارند.

هزینه‌های گمرکی 

• حقوق ورودی
• مالیات بر ارزش افزوده
• عوارض هلال احمر
• سود بازرگانی

هزینه‌های ترخیص

ترخیص کالا علاوه بر هزینه‌های گمرکی شامل موارد زیر می‌شود:

1. هزینه‌های باربری و حمل و نقل داخلی و خارجی
2. هزینه‌های بارگیری و تخلیه، بارگیری و انبارداری
3. هزینه بیمه کالا
4. آزمایش و استانداردسازی
5. هزینه‌های اخذ مجوزهای قانونی
6. هزینه‌های حق‌العمل‌کاری

در واقع هزینه‌های گمرکی بخش ثابت هزینه‌های ترخیص کالا است و هزینه‌های ترخیص کالا که می‌تواند بیشتر از هزینه‌های گمرکی باشد بخش متغیر آن هستند .
به موجب ماده 7 قانون تعرفه گمرکی درقانون تجارت ایران عوارض و تعرفه گمرکی کالای وارداتی شامل موارد زیر می‌شود:

1. هزینه و بهای تمبر به اسناد تسلیمی به گمرک یا اسناد صادره از گمرک الصاق می‌شود.
2. عوارض مهر سربی یا لاکی یا نوار چسپ گمرکی
3. هزینه نگهداری و انبارداری کالا
4. عوارض باربری، تخلیه و بارگیری
5. هزینه مراقبت از کالا در انبارهای اختصاصی یا در خارج از محوطه گمرک و حق بدرقه احتمالی کالا
6. هزینه نظارت در انتقال کالاها از کشتی به کشتی دیگر یا هواپیما به هواپیمای دیگر
7. حق آزمایش و تعرفه‌بندی کالا

نحوه محاسبه هزینه‌های گمرکی و ترخیص کالا

برای درک بهتر هزینه‌های گمرکی و هزینه‌های ترخیص کالا ابتدا باید دو مفهوم ارزش گمرکی کالا (CIF) و حقوق ورودی فهمیده شوند.

• ارزش گمرکی کالا یا سیف

ارزش سیفCIF کالا = مبلغ ارزس کالا * هزینه بیمه + نرخ ارز که توسط گمرک اعلام می‌شود.
ارزش گمرکی کالا براساس مشخصات فیزیکی کالا، کد تعرفه و مدل آن در سامانه تعیین شناسه کالا (TSC) مشخص می‌شود. در این سامانه کالاها بر مبنای سوابقی که در خود ثبت دارند قیمت‌گذاری می‌شوند. این سوابق طیف وسیعی از کمترین تا بالاترین ارزش کالاهای مشابه را ارائه می‌دهد و کارشناس گمرک براساس دیگر موارد در سند، یکی از ارزش‌های TSC را برای محاسبه هزینه گمرکی کالا انتخاب می‌کند.

• حقوق ورودی یا نرخ تعرفه

حقوق ورودی عاملی دیگر در محاسبه هزینه‌های گمرکی است و درواقع مالیاتی است که به کالاهای وارداتی تعلق می‌گیرد. مقدار مالیات بر اساس طبقه‌بندی کالاها در تعرفه گمرکی تعیین می‌شود. تعرفه گمرکی جدولی است که کالاها را براساس نوع، ارزش و دیگر عوامل طبقه‌بندی می‌کند. برای هر طبقه از جدول تعرفه گمرکی یک نرخ حقوق ورودی مشخص شده است.

حقوق ورودی براساس دو نوع نرخ محاسبه می‌شود:

• نرخ درصدی

در محاسبه به روش نرخ درصدی، درصدی از ارزش گمرکی کالا محاسبه می‌شود و به عنوان حقوق ورودی پرداخت می‌شود. مثلا اگر نرخ ورودی کالا بر طبق جدول تعرفه گمرکی10% باشد، در اینصورت 10 درصد از ارزش گمرکی کالا به عنوان حقوق ورودی تعیین و پرداخت می‌شود.

• نرخ ریالی

در محاسبه حقوق ورودی به روش نرخ ریالی، مبلغ ثابتی از ارزش کالا محاسبه و پرداخت می‌شود. مثلا اگر حقوق ورودی 10000 ریال باشد، دراینصورت واردکننده 10000ریال از ارزش کالا را به عنوان حقوقو ورودی پرداخت می‌کند.

– محاسبه هزینه‌های گمرکی

هزینه‌های گمرکی براساس ارزش گمرکی کالا شامل (قیمت کالا و هزینه حمل و بیمه ) توسط سازمان گمرک کشور تعیین می‌شود.
برای محاسبه هزینه گمرکی به مقادیری زیر نیاز داریم:

حقوق ورودی: 4 درصد از ارزش گمرکی کالا
سود بازرگانی: براساس نوع کالا و کشور مبدا سود بازرگانی تعیین می‌شود.
سود بازرگانی : سیف کالا * نرخ تعرفه * نرخ ارز
مالیات بر ارزش افزوده: 9 درصد از ارزش گمرکی کالا به عنوان مالیات ارزش افزوده تعیین می‌شود.
عوارض هلال احمر: 1% از ارزش گمرکی کالا

محاسبه هزینه‌های ترخیص کالا

محاسبه هزینه‌های ترخیص کالا براساس وزن، حجم و نوع کالا انجام می‌شود و شامل موارد زیر است:

• هزینه باربری

هزینه باربری ترخیص کالا براساس فرمول استاندارد زیر انجام می‌شود:
هزینه باربری= وزن کالا * نرخ باربری
( نرخ باربری توسط شرکت‌های حمل و نقل و برحسب تومان بر کیلوگرم یا تومان بر تن محاسبه می‌شود)
( فاصله بین مبدا و مقصد، نوع وسیله نقلیه، شرایط آب و هوایی، شرایط سیاسی و اقتصادی) عوامل دیگری هستند که بر هزینه باربری در محاسبه هزینه ترخیص کالا تاثیر می‌گذارند.

• هزینه تخلیه و بارگیری

هزینه تخلیه و بارگیری در ترخیص کالا براساس فرمول استاندارد زیر انجام می‌شود:
هزینه تخلیه و بارگیری = وزن کالا * نرخ تخلیه و بارگیری
( وزن کالا برحسب تن و کیلوگرم محاسبه می‌شود)
( نرخ تخلیه و بارگیری توسط شرکت‌های تخلیه و بارگیری برحسب تومان بر کیلوگرم یا تومان بر تن تعیین می‌شود)

• 
  

  هزینه انبارداری

محاسبه هزینه انبارداری در ترخیص کالا براساس وزن، حجم و مدت زمان انبارداری کالا بر اساس فرمول استاندارد زیر انجام می‌شود:
هزینه انبارداری = وزن کالا * نرخ انبارداری * مدت زمان انبارداری
( وزن کالا بر اساس کیلو گرم یا تن محاسبه می‌شود)
( نرخ انبارداری توسط گمرک تعیین می‌شود و برحسب کیلوگرم بر تن محاسبه می‌شود)
( مدت زمان انبارداری بر حسب روز محاسبه می‌شود)
عوامل دیگری مانند نوع کالا، نوع انبار و شرایط آب و هوایی می‌تواند در مجاسبه هزینه انبارداری تاثیرگذار باشد.

• هزینه تعرفه‌بندی

محاسبه هزینه تعرفه‌بندی درترخیص کالا به نوع کالا و کشور مبدا بستگی دارد و بر اساس فرمول استاندارد زیر انجام می‌شود:
هزینه تعرفه‌بندی = ارزش گمرکی کالا * نرخ تعرفه‌بندی
( ارزش گمرکی کالا بر اساس قیمت کالا و هزینه حمل و بیمه تعیین می‌شود)
( نرخ تعرفه‌بندی در کتاب تعرفه‌های گمرکی برحسب درصد تعیین می‌شود)

• هزینه بدرقه

بدرقه، همراهی زمینی یا هوایی کالا تا مقصد است که برخی مواقع در ترخیص کالا انجام می‌شود. هزینه بدرقه در محاسبه هزینه ترخیص کالا براساس نوع کالا و مسافت، طبق فرمول استاندارد زیر انجام می‌شود.
هزینه بدرقه = ارزش گمرکی کالا * نرخ بدرقه
( نرخ بدرقه توسط شرکت‌های بدرقه برحسب درصد تعیین می‌شود)

• هزینه بیمه

هزینه بیمه در ترخیص کالا بر اساس ارزش کالا و نوع بیمه، مطابق با فرمول استاندارد زیر انجام می‌شود:
هزینه بیمه = ارزش کالا * نرخ بیمه
( نرخ بیمه توسط شرکت‌های بیمه و بر حسب درصد تعیین می‌شود)

• هزینه حق‌العمل کاری

محاسبه هزینه حق‌العمل کاری در ترخیص کالا براساس ارزش گمرکی کالا و نرخ حق‌العمل‌کاری مطابق با فرمول زیر انجام می‌شود:
هزینه حق‌العمل‌کاری = ارزش گمرکی کالا * نرخ حق‌العمل کاری
( نرخ حق‌العمل‌کاری توسط اتحادیه حق‌العمل‌کاران برحسب درصد تعیین می‌شود)

عوامل دیگری می‌تواند بر هزینه حق‌العمل‌کاری تاثیر بگذارد، مانند:

• نوع کالا
• پیچیدگی کالا
• همکاری صاحب کالا
• سرعت ترخیص

زمان محاسبه هزینه های گمرکی ترخیص کالا

بخشی از هزینه‌های ترخیص کالا قبل از واردات محاسبه می‌شود تا از بروز مشکلات احتمالی هنگام ترخیص جلوگیری شود و سایر هزینه‌ها معمولا پس از ورود کالا به گمرک محاسبه می‌شود.
واردکنندگان برای محاسبه هزینه‌ها از شرکت‌های ترخیص کار یا نرم‌افزارهای مختلف استفاده می‌کنند.

اسناد و مدارک ترخیص کالا 

اسناد ترخیص کالا مجموعه مدارکی هستند که به هنگام ترخیص، صاحب کالا یا نماینده قانونی وی به گمرک ارائه می‌دهد. این مدارک شامل موارد زیر می‌شود:

• قبض انبار
  سندی است که نشان دهنده وجود کالا در گمرک است و می‌توان برای ترخیص آن اقدام کرد.
• پکینگ لیست
  سندی که اطلاعات مربط به بسته‌بندی کالا را به گمرک ارائه می‌دهد و توسط فروشنده یا حمل کننده صادر می‌شود.
• پرو
  پرو سندی است که اطلاعات مربوط به وزن و ابعاد کالا را نشان می‌دهد و توسط حمل کننده صادر می‌شود.
• مجوز ثبت سفارش بازرگانی
  وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز ثبت سفارش بازرگانی را صادر می کند که نشان می‌دهد واردات کالای مورد نظر مجاز است.
• گواهینامه‌های لازم
  در برخی موارد برای ترخیص کالای وارداتی نیاز به ارائه گواهینامه‌های خاصی مثل گواهی استادارد، بازرسی و مبدا است.
• مجوزهای لازم
  ارائه برخی مجوزهای خاص که از سوی سازمان‌های دولتی صادر می‌شود برای ترخیص برخی از کالاهای وارداتی نیاز است.

نکات کلیدی و مهم در خصوص اسناد و مدارک ترخیص کالا

1.  تمامی اسناد و مدارک ترخیص کالا به زبان فارسی یا انگلیسی ترجمه شده باشند.
2. کلیه اسناد و مدارک بصورت اصل یا کپی برابر اصل ارائه شود.
3. مدارک باید به صورت خوانا و واضح باشند.

محدودیت‌های زمانی ترخیص کالا

مطابق با قوانین گمرک ایران، کالاهای وارداتی حداکثر ظرف 3 ماه از تاریخ ورود به گمرک باید ترخیص شوند و چنانچه در این مدت زمانی ترخیص انجام نگیرد، کالا مشمول جریمه خواهد شد.
کالاهای صادراتی حداکثر ظرف مدت 10 روز از تاریخ اظهارنامه صادراتی باید ترخیص شوند و در صورت عدم ترخیص، کالا مشمول جریمه خواهد شد.

ترخیص کالا بدون کارت بازرگانی

داشتن کارت بازرگانی برای فعالان حوزه اقتصاد و ترخیص کالا از گمرک ضروری است اما در شرایطی خاص ترخیص کالا بدون کارت بازرگانی امکان‌پذیر است.

زمانی که سیاست‌های اقتصادی کشور مقصد اجازه استفاده از کارت بازرگانی را ندهد ویا اشخاص و شرکت‌ها تخصص کافی و لازم برای دریافت کارت بازرگانی نداشته باشند، برای ترخیص کالای خود از کارت بازرگانی موردی یا موقت استفاده می‌کنند که تحت شرایطی خاص و برای مدت اعتبار محدودی صادر می‌شود. 

3 مرحله ترخیص کالا بدون کارت بازرگانی

• تهیه و آماده‌سازی مدارک لازم

مدارک ترخیص کالا بدون کارت بازرگانی ممکن است شامل فاکتور فروش،بارنامه و اسناد مربوط به کالا شود که قبل از هر اقدامی باید تهیه و آماده شوند.

• پرداخت عوارض و مالیات

پرداخت هزینه‌های عوارض و مالیات‌های گمرکی مطابق با مقررات تعیین شده دومین مرحله از ترخیص کالا بدون کارت بازرگانی است. این هزینه‌ها شامل عوارض و مالیات کالای وارداتی می‌شود.

• تحویل کالا

پس از ارائه مدارک و پرداخت هزینه‌های مربوطه، می‌توانید کالا را از گمرک ترخیص کنید و به عنوان مالک کالا، آن را دریافت کنید.

فرآیند ترخص کالا بدون کارت بازرگانی شامل موارد زیر است:

1. تکمیل سندها و مدارک مربوطه
2. تکمیل اطلاعات دقیق به کمک سیستم
3. دریافت و پرینت اظهارنامه
4. تعیین مسیر گمرکی
5. بررسی و بازرسی دقیق و کامل کالا
6. اخذ مجوزهای مربوط به ترخیص کالا
7. پرداخت کرایه حمل و نقل کالا
8. مراجعه به صندوق

ترخیص کالا از گمرک تهران

موقعیت ویژه‌گمرکات تهران و نزدیکی به پایتخت، گمرک تهران را به یک مرکز ضرروی و نقطه اتصال حیاتی میان تجارت داخلی و خارجی تبدیل کرده است.

در گمرک تهران بدلیل تبادلات زیادی که در آن انجام می‌شود تلاش شده با آماده‌سازی زیرساخت‌های انواع حمل و نقل جاده‌ای، ریلی و فرودگاهی از پیچیدگی ترخیص کالا از گمرک تهران کاسته شود.

گمرکات اصلی تهران شامل موارد زیر است :

• فرودگاه امام خمینی
• گمرک غرب
• گمرک شهریار
• گمرک پستی

یک نکته مهم و حائز اهمیت درباره گمرکات تهران این است که هر گمرک برای ترخیص کالاهای خاصی اختصاص داده شده‌اند و انتخاب گمرک مناسب در تهران به نوع و حجم کالا، مسیر حمل و نقل و نیازهای خاص بازرگانی بستگی دارد.

 

کلام آخر
ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند زمانبر و پرهزینه است. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی یا توقیف کالا در گمرک نیاز است مراحل ترخیص و هزینه‌ها، پیش از واردات بررسی و محاسبه شود. این کار بهتر است به کمک نرم‌افزارهای مختلف یا شرکت‌های ترخیص‌کار انجام شود.
نرم‌افزار بازرگانی خارجی پارسان با پوشش دادن کلیه تدارکات و نیازهای بازرگانی خارجی، شما را در پروسه ترخیص کالا، تخلیه و بارگیری و حمل و نقل کالا کمک می‌کند.