اصول بازرگانی خارجی (صفر تا صد بازرگانی بین المللی)

بازرگانی و تجارت یکی از ارکان مهم اقتصادی کشورهاست که مجموعه‌ای از فعالیت‌ها برای مبادله کالا و خدمات در داخل مرزهای یک کشور (بازرگانی داخلی) و یا خارج از مرزها و در سطح بین‌المللی (بازرگانی خارجی) را شامل می‌شود.
بازرگانی خارجی فرآیند داد و ستد و مبادله کالا و خدمات بین یک کشور با کشور دیگر است. این نوع از داد و ستد، روش‌ها، قوانین و مقررات، مبانی نظری و تئوری دارد که اصول بازرگانی خارجی را تشکیل می‌دهند. آگاهی و شناخت از اصول بازرگانی خارجی از ملزومات موفقیت در بازارهای جهانی و بازرگانی بین‌المللی است.

تجارت بین‌المللی به کشورها اجازه می دهد تا بازارهای خود را گسترش دهند و به کالاها و خدماتی دسترسی داشته باشند که در داخل کشور در دسترس نبوده باشند. در نتیجه تجارت بین‌المللی، بازار رقابتی‌تر است. این در نهایت منجر به قیمت گذاری رقابتی‌تر می‌شود و محصول ارزان‌تری را برای مصرف‌کننده به ارمغان می‌آورد.

در میان اقلامی که معمولاً مبادله می‌شود، کالاهای مصرفی مانند تلویزیون، لباس و کالاهای سرمایه‌ای مانند ماشین‌آلات، مواد اولیه و مواد غذایی وجود دارند. سایر معاملات شامل خدماتی مانند خدمات مسافرتی و پرداخت برای پتنت‌های خارجی است. مبادلات تجاری بین‌المللی توسط پرداخت‌های مالی بین‌المللی تسهیل می‌شود که در آن سیستم بانکداری خصوصی و بانک‌های مرکزی کشورهای تجاری نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

فرآیند بازرگانی خارجی چیست؟

بازرگانی خارجی یا تجارت بین‌المللی به فعالیت‌هایی نظیر صادرات، واردات، حمل و نقل و ترانزیت که بواسطه آن افراد یا شرکت‌ها به مبادله کالا، خدمات و سرمایه با دیگر شرکت‌ها در کشورهای دیگر می‌پردازند، گفته می‌شود.

در پروسه بازرگانی صادرات و واردات، کالاها و خدماتی که با هزینه کم‌تری در کشوری دیگر تولید شده‌اند به عنوان کالای وارداتی خریداری و به مرزهای کشور وارد می‌شوند و درعوض کالا و خدماتی که با هزینه کمتر نسبت به کشور دیگر تولید شده باشد به کشور مقصد صادر می‌شود.

اهمیت بازرگانی خارجی

بازرگانی خارجی با هدف رشد و پویایی اقتصاد جهانی شکل گرفت که در رشد صنعت‌، تجارت، کسب و کارهای داخلی و خارجی تاثیر و نقش بسزایی دارد. در زیر به چند مورد اهمیت بازرگانی خارجی در اقتصاد بین‌المللی اشاره می‌کنیم:

• افزایش و ایجاد فرصت‌های اقتصادی

شرکت‌ها از طریق فعالیت‌های بازرگانی خارجی به بازارهای جدید و مشریان بالقوه بیشتری در سطح بین‌المللی دست پیدا می‌کنند.

• ایجاد اشتغال

راهکار و اصول بازرگانی خارجی بطور مستقیم یا غیرمستقیم شغل‌های جدید در سطح بین‌المللی، محلی و منطقه‌ای ایجاد می‌کند.

• افزایش رقابت

عملیات بازرگانی صادرات و وارادت باعث عرضه کالا و خدمات با قیمت پایین‌‎تر می‌شود و در نتیجه باعث افزایش رقابت در سطح بازار داخلی شده که به نفع مصرف کننده نهایی است.

• رشد و توسعه اقتصادی

رشد و بهبود اقتصادی کشورها یکی دیگر از تاثیرات و اهمیت بازرگانی خارجی است.

اصول بازرگانی خارجی

• شناخت بازار هدف

شناخت نیازها و سلیقه‌ مشتریان، بررسی رقبا و تجزیه و تحلیل شرایط اقتصادی در کشورهای دیگر و درنتیجه شناخت و انتخاب بازار هدف اولین اصل و قدم در خرید و فروش خارجی است.

• شناسایی و انتخاب بهترین روش صادرات و واردات

بسته به شرایط هر کسب و کار، صادارت و واردات کالا به روش‌های مختلف(صادرات مستقیم / غیرمستقیم و واردات مستقیم / غیرمستقیم) انجام می‌گیرد که شرکت‌ها بسته به شرایط خود باید بهترین روش برای خرید و فروش بین‌المللی را شناسایی کنند.

• رعایت قوانین بازرگانی خارجی

بازرگانی خارجی بر اساس قوانین و اصولی مثل قوانین صادرات و واردات، قوانین گمرکی، قوانین نقل و انتقالات پولی و ارزی شکل گرفته است که برای موفقیت در پروسه تجارت بین‌المللی شناخت این قوانین و رعایت اصول بازرگانی خارجی ضروری است

• بهره‌مندی از خدمات تخصصی

شرکت‌های متعددی خدمات تخصصی عملیات سفارشات خارجی را پوشش می‌دهند و افراد و کسب و کارها برای فعالیت بازرگانی خارجی خود می‌توانند از خدمات تخصصی شرکت‌هایی نظیر شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی، شرکت‌های بیمه و مشاوران حقوقی کمک بگیرند.

موانع و چالش‌های بازرگانی خارجی

• رقابت جهانی

از آن جهت که بازرگانی خارجی در سطح بین‌المللی انجام می‌شود شرکت‌ها مجبور به رقابت شدیدتری با دیگر شرکت‌ها در کشورهای دیگر هستند.

• موانع تجاری

تجارت جهانی برمبنای اصول و قوانینی تعریف شده است و عدم اطلاعات کافی درباره روند تجارت بین‌المللی و رعایت اصول بازرگانی خارجی و قوانین تعریف شده مثل قوانین گمرکی و تعرفه‌ها مانعی بر سر راه بازرگانی صادارت و واردات است.

• نوسانات ارزی

نوسانات ارزی و رکودهای اقتصادی، عملیات حسابداری بازرگانی خارجی را پیچیده‌تر می‌کند و تاثیر منفی بر سودآوری فعالیت‌های بازرگانی خارجی و رشد اقتصادی دارد.

• ریسک‌‎های سیاسی

ناآرامی‌های سیاسی مثل جنگ و تحریم‌ها تاثیر منفی بر بازرگانی بین‌المللی دارد.

روش‌های صادارت و واردات کالا در بازرگانی خارجی

1. صادرات مستقیم (فروش مستقیم کالا به افراد یا شرکت‌ها در کشور دیگر)
2. صادرات غیر مستقیم (فروش کالا و خدمات به واسطه‌ها در کشور دیگر)
3. واردات مستقیم (خریداری مستقیم کالا و خدمات از تولید کننده در کشور دیگر)
4. واردات غیر مستقیم (خرید کالا و خدمات از واسطه‌گر در کشور دیگر)

نقش و اهمیت مکاتبات در بازرگانی خارجی

مکاتبات بازرگانی خارجی از مهمترین اصول در بازرگانی خارجی است و تمام افرادی که قصد تجارت خارجی دارند ملزم به رعایت این اصول هستند. نامه‌ها و قراردادهای تجاری دو نمونه عمومی و پرکاربرد در مکاتبات بازرگانی خارجی هستند که اصول و قواعد نوشتاری مخصوص به خود را دارند. ماهیت بازرگانی خارجی، داد و ستد با افراد خارج از مرزهای یک کشور است و این اشخاص زبان و فرهنگ مشترکی ندارند بنابراین هرچه مکاتبات سنجیده‌تر انجام شود موفقیت در بازرگانی خارجی را به دنبال خواهد داشت.

بصورت کلی مکاتبات در بازرگانی خارجی به شش صورت زیر انجام می‌گیرد

• نامه‌های تجاری

یکی از اصلی‌ترین روش‌ها و راه‌های مکاتبات تجاری نامه‌های تجاری است که هر بازرگان در مسیر فعالیت‌های تجاری خودد نیاز به ارسال نامه پیدا می‌کند. نامه‌های تجاری که اصول و قواعد خاصی در نوشتن دارند ممکن است به دلایلی مثل (درخواست اراسل کاتالوگ محصول، درخواست اعطای نمایندگی، معرفی شرکت، درخواست قیمت کالا و غیره) ارسال شوند

• قرارداد تجاری

قراردادهای تجاری که شکل دیگری از مکاتبات بازرگانی خارجی است در واقع یک توافق نوشتاری بین بازرگانان است. در فرایند بازرگانی خارجی ممکن است توافقاتی صورت گیرد و به عقد قرارداد بیانجامد. قراردادهای تجاری به روش‌های کتبی، الکترونیکی یا شفاهی انجام می‌شود و اجزای مختلفی مثل (طرفین قرارداد، موضوع قرارداد، شرایط پرداخت، شرایط تحویل، مسئولیت‌ها و محدودیت‌ها و قوانین) دارد.

• ایمیل تجاری

نامه‌نگاری‌های الکترونیکی که ایمیل تجاری هستند یکی از بهترین روش‌های مکاتبات در تجارت جهانی هستند. مکاتبه به روش ایمیل تجاری در عین سادگی پیچیدگی‌ها و قواعد خاصی دارد که نیاز است هر بازرگان قبل از نوشتن و ارسال ایمیل به این اصول و قواعد آگاه باشد.

• مکاتبه در شبکه‌های اجتماعی

امروزه با رشد و پیشرفت در اینترنت جهانی و شبکه‌های اجتماعی شاهد مرودات گسترده در این شبکه‌ها در سطح بین‌المللی  هستیم. شبکه‌هایی مثل (فیسبوک، لینکدین، اینستاگرام، واتساپ و تلگرام) از بهترین شبکه‌ها برای برقراری روابط در تجارت بین‌المللی هستند

• تماس تلفنی

برقراری تماس تلفنی از معمول‌ترین و مرسوم‌ترین روش‌های مکاتبه در بازرگانی خارجی است. و مانند دیگر روش‌ها اصول و قواعد خاص خود را دارد.

• ویدئو کنفرانس

مکاتبه به روش ویدئو کنفرانس امکان برقراری تماس تصویری را در زمان واقعی با بازرگانان و شرکت‌ها تجاری در مکان‌های دورتر را فراهم می‌کند.

نکات کلیدی در مکاتبات بازرگانی خارجی

1. آگاهی و شناخت از انواع مختلف مکاتبات تجاری از جمله (نامه‌های اداری، پیش‌فاکتورها، استعلام‌ها و غیره)
2. توجه به ساختار و قالب‌بندی‌های مناسب مثل لحن و سبک نوشتاری، چیدمان نامه و الزامات زبانی
3. رعایت ملاحضات فرهنگی و آداب و رسوم در ارتباطات تجارت بین‌المللی
4. استفاده درست از ابزارهایی مثل نرم‌افزارهای ترجمه، فرهنگ لغات تجاری و وب‌سایت‌های مرجع

 آموزش بازرگانی خارجی به زبان ساده

کالایی که به بازار جهانی فروخته می شود صادراتی و کالایی که از بازار جهانی خریداری می شود وارداتی است. واردات و صادرات در بخش حساب جاری تراز پرداخت‌های یک کشور به حساب می آید. بازرگانی خارجی فعالیت‌ها و مراحل انجام واردات کالا و خدمات و صادرات کالا و خدمات از یک کشور به کشور دیگر را شامل می‌شود و برمبنای قوانین و اصول تجاری بین‌المللی تعریف شده است. 

تجارت جهانی به کشورهای ثروتمند این امکان را می دهد که از منابع خود – به عنوان مثال، نیروی کار، فناوری یا سرمایه – به نحو احسن استفاده کنند. کشورهای مختلف دارای دارایی‌ها و منابع طبیعی متفاوتی هستند: زمین، نیروی کار، سرمایه، فناوری و غیره. این به برخی از کشورها اجازه می دهد تا کالاهای مشابه را با کارایی بیشتری تولید کنند. به عبارت دیگر، سریعتر و با هزینه کمتر. بنابراین ممکن است آن را ارزانتر از سایر کشورها بفروشند. اگر کشوری نتواند کالایی را به طور موثر تولید کند، می‌تواند آن را از طریق تجارت با کشور دیگری که می‌تواند به دست آورد. این به عنوان تخصص در تجارت بین المللی شناخته می شود.

امروزه برای سهولت انجام فرآیند بازرگانی خارجی، تمام امور صادرات و واردات کالا بواسطه یک سیستم نرم افزار بازرگانی خارجی بصورت یکپارچه و منسجم قابل اجرا است.

در زیر مراحل انجام واردات و صادرات کالا در بازرگانی بین‌المللی را شرح می‌دهیم.

مراحل صادرات کالا در بازرگانی بین‌المللی (فروش خارجی)

فرآیند فروش و ارسال کالا به کشوری دیگر برای عرضه در بازار داخلی کشور مقصد را صادرات کالا می‌گویند و شامل مراحل زیر می‌شود:

• انتخاب کالا

انتخاب کالای مناسب اولین قدم در فرآنید صادرات و فروش خارجی است. شرکت‌ها با توجه به مزیت رقابتی در دیگر کشورها، نیازهای بازار هدف و توجه به عواملی مثل کیفیت کالا، بهای تمام شده کالا، رقابت در بازار و قوانین و مقررات حاکم بر صادارت، کالای مناسب برای فروش خارجی را انتخاب می‌کنند.

• بازاریابی و شناسایی خریدار

پس از شناسایی و انتخاب کالای مناسب، باید خریدار را در کشور مقصد انتخاب کرد. برای شناسایی خریدار شرکت‌ها می‌توانند از طریق خدمات شرکت‌های بازرگانی و یا اعزام هیئت‌های تجاری و شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی اقدام کرد.

• مذاکره و انعقاد قرارداد

مذاکره و توافق با خریدار براساس شرایط و ضوابط فروش کالا قدم سوم در صادرات کالا است. در قراردادهای بازگانی مواردی نظیر قیمت کالا، کیفیت کالا، زمان تحویل، نحوه پرداخت و شرایط حمل و نقل کالا ذکر می‌شود.

• دریافت کارت بازرگانی

کارت بازرگانی یکی از ملزومات صادرات کالا است. کارت بازرگانی توسط اتاق بازرگانی صادر می‌شود.

• ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت

قبل از انجام صادارت کالا باید اطلاعات کالا مثل خریدار، قیمت، کشور مبدا و مقصد و غیره در سامانه جامع تجارت ثبت کرد.

• اخذ مجوزهای لازم

برای صادرات کالا نیاز به برخی مجوزها از مراجع ذیصلاح است. مثلا صادرات کالاهای کشاورزی نیاز به مجوز بهداشت کشاورزی دارد.

• انجام امور و تشریفات گمرکی

تشریفات گمرکی شامل ارائه اسناد و مدارک گمرکی، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و انجام بازرسی‌ها باید قبل از خروج کالا از کشور انجام شود.

• حمل و نقل و ارسال کالا

در نهایت و پس از انجام تشریفات گمرکی، کالا بوسیله تجهیزات حمل و نقل بین المللی (کشتی، کامیون، هواپیما) به کشور مقصد ارسال و حمل می‌شود.

بهای تمام شده کالای صادراتی

بهای تمام شده کالای فروش رفته (کالای صادراتی) شامل هزینه های زیر می‌شود:

• قیمت کالای EXW
• هزینه حمل و نقل
• حقوق و عوارض گمرکی
• هزینه‌های بیمه
• سایر هزینه‌های صادرات کالا

مراحل واردات کالا در بازرگانی خارجی (خرید خارجی)

فرآیند نقل و انتقال کالا از یک کشور به کشور دیگر برای استفاده در بازار داخلی را واردات کالا می‌گویند و شامل مراحل زیر می‌شود:

• انتخاب کالای مناسب

انتخاب کالا با توجه به نیاز و شرایط بازار داخلی اولین قدم برای واردات کالا است. شناسایی و انتخاب کالای مناسب برمبنای عواملی مثل تقاضا برای کالا، قیمت تمام شده کالا، قوانین بازرگانی خارجی مربوط به واردات و رقابت در بازار انجام می‌گیرد.

• شناسایی و انتخاب تامین کننده

انتخاب تامین کننده مناسب در کشور دیگر از طریق جستجو در اینترنت، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و مراجعه به اتاق بازرگانی امکانپذیر است.

• مذاکره و انعقاد قرارداد

مذاکره و بستن قرارداد با تامین‌کننده براساس شرایط و ضوابط خرید کالا انجام می‌شود. در قراردادهای بازرگانی مواردی نظیر قیمت کالا، کیفیت کالا، زمان تحویل، نحوه پرداخت و شرایط حمل و نقل کالا ذکر می‌شود.

• ثبت سفارش

قبل از انجام واردات کالا باید اطلاعات کالا مثل خریدار، قیمت، کشور مبدا و مقصد و غیره در سامانه جامع تجارت ثبت کرد.

• اخذ مجوزهای لازم

برای واردات کالا نیاز به برخی مجوزها از مراجع ذیصلاح است. مثلا واردات کالاهای پزشکی نیاز به مجوز بهداشت و درمان دارد.

• انجام تشریفات گمرکی

پس از ورود کالا به کشور تشریفات گمرکی شامل ارائه اسناد و مدارک گمرکی، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و بازرسی‌های لازم باید انجام شود

• حمل و نقل کالا

در نهایت کالای خریداری شده به محل مورد نظر در داخل کشور حمل و ارسال می‌شود.

قیمت تمام شده کالای ورداتی

بهای تمام شده کالای خریداری شده (کالای وارداتی) شامل موارد زیر است:

• قیمت کالای FOB
• هزینه حمل و نقل
• هزینه‌های بیمه
• حقوق و عوارض گمرکی
• سایر هزینه‌های واردات کالا

نکاتی برای موفقیت در بازرگانی خارجی

1. آشنایی با امور گمرکی و ترخیص کالا
2. شناخت اصول مکاتبات تجاری و روابط خارجی
3. تسلط بر امور مناقصات و مزایده
4. شناسایی درست بازار هدف
5. اطلاع از مقررات صادات و واردات در بازار هدف
6. شناخت بازار کشورهای هدف و کسب سهم بازار
7. انتخاب شیوه توزیع و ارسال مناسب به خریداران

پیشنهاد می کنیم مقاله حسابداری انبار را حتما مطالعه نمایید.

مروری تاریخی

اصول بازرگانی خارجی مبادله کالاها یا خدمات در میان مردمان مختلف یک رویه قدیمی است که احتمالاً به قدمت تاریخ بشریت است. تجارت بین‌المللی به طور خاص به مبادله بین اعضای مختلف اشاره دارد ملت‌ها، و گزارش‌ها و تبیین‌های چنین تجارتی (به‌رغم بحث‌های پراکنده قبلی) تنها با ظهور دولت-ملت مدرن در پایان قرون وسطی اروپا آغاز می‌شود.

زمان سنجی

در صورت امکان، تجارت بین‌المللی در معاملات خدمات باید در زمان ارائه (تحویل یا دریافت) ثبت شود. این ممکن است با زمانی که پرداخت آن خدمات دریافت شده است متفاوت باشد. یعنی معاملات باید بر مبنای تعهدی به جای حسابداری نقدی ثبت شوند.

یک نمونه از این می تواند یک گروه راک باشد که یک تور بین المللی اجرا می کند. این احتمال وجود دارد که مکان‌هایی که در طول مسیر تور قرار دارند، ایمن باشند و قبل از هر کنسرت هزینه پرداخت شود، اما این تراکنش‌ها باید در تاریخ کنسرت ثبت شوند.

ارزش گذاری