حمل و نقل کالاها در تجارت بین‌المللی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. بسته به نوع، وزن و حجم کالای صادارتی و وارداتی، وسیله نقیله و روش حمل مناسب انتخاب می‌شود. حمل گروپاژ یا خرده بار یکی از روش‌های حمل و نقل بین‌المللی است که برای حمل ترکیبی مجموعه کالاهایی با حجم کم، از چند فرستنده مختلف مناسب است. در روش حمل گروپاژ گروهی از بار که متعلق به مالکان مختلف است در یک کانتینر بسته‌بندی و حمل می‌شود.
گروپاژ چیست؟
گروپاژ(Groupage) یک روش حمل ونقل بین‌المللی است که در آن کالاهای خرده که متعلق به چند فرستنده مختلف است در یک کانتینر بارگیری و حمل می‌شود. زمانی که حجم محموله‌های وارداتی و صادراتی به حد نصاب برای پر کردن یک کانتینر نرسد از روش حمل گروپاژ استفاده می‌شود.
در روش حمل خرده‌بار یا گروپاژ محموله‌های تجاری چند مالک جمع می‌شوند و در کانتینرهای مخصوص به عنوان یک محموله گروهی ارسال می‌شوند. این محموله زمانی که به انبار گمرک می‌رسد از هم تفکیک می‌شوند و به دست خریدار می‌رسد.
حمل گروپاژ با کانتینرهای مخصوص برای محدودی از کالاها به‌کار می‌رود که در ادامه مقاله به جزییات این روش حمل ونقل می‌پردازیم.
مراحل حمل کالا به روش گروپاژ
روش حمل خرده‌بار یک روش بصرفه برای شرکت‌های کوچک و متوسط است که حجم کالاهای صادراتی و وارداتی کمی دارند. حمل گروپاژ طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- جمع‌آوری محموله‌های فرستندگان مختلف که حجم کمی دارند
- بسته‌بندی کالا
- بارگیری محموله‌های بسته‌بندی شده در کانتنیر و پلمپ کانتینر
- حمل کانتینر به مقصد
- تخلیه محموله از کانتینر در انبار مقصد
- تحویل به خریدار و گیرندگان
چه کالاهایی به روش گروپاژ حمل می‌شوند؟
محموله‌های خرده که حجم و وزن بالایی ندارند و به تنهایی فضای یک کانتینر را پر نمی‌کنند، عمدتا به روش گروپاژ حمل می‌شوند. در زیر به تعدادی از این کالاها اشاره می‌کنیم
- کالاهای نمایشگاهی
- کالاهایی با ورادات موقت
- محموله‌هایی با حجم و قیمت کم
- دستگاه‌ها و کالاهای حساس به حمل
- کالاهایی برای مصارف شخصی
- نمونه‌های تجاری کالا
کدام کانتینر برای حمل گروپاژ مناسب است؟
همانطور که در مقاله انواع کانتینر و کاربرد آن در حمل و نقل بین‌المللی گفتیم انواع کانتیر در حمل ونقل‌های دریایی و زمینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرکدام از این کانتینرها برای بسته‌بندی و حمل محموله‌های خاصی مناسب هستند. حمل گروپاژ معمولا با دو نوع کانتینر FCL و LCL انجام می‌شود.
کانتینر FCL در گروپاژ
Full container load که به اختصار کانتینرهای FCL نامیده می‌شوند، برای حمل اختصاصی محموله یا بار تجاری یک بازرگان مناسب است. تمام کالاهایی که در این نوع کانتینر بارگیری می‌شود دارای یک پروانه یا برگ سبز گمرکی هستند و به مقصد یک خریدار ارسال می‌شود.
کانتینر LCL در گروپاژ
Less-than container load به اختصار کانتینر LCL نامیده می‌شود. در حمل بار با کانتینر LCL، گروهی از محموله‌های چندین تاجر در یک کانتینر بسته‌بندی می‌شود. کالاهای درون کانتینر LCL دارای چند پروانه گمرکی هستند و در مقصد تفکیک می‌شوند سپس برای چندین خریدار ارسال می‌شود.
در روش گروپاژ، کالاها چگونه بسته‌بندی می‌شوند؟
بسته‌بندی کالاها در روش گروپاژ یا خرده‌بار اهمیت ویژه‌ای دارد. زیرا که انواع کالاها در این روش کنار هم قرار می‌گیرند و نیازمند بسته‌بندی محکم و مقاوم هستند. بسته‌بندی اصولی سلامت کالا را تضمین می‌کند و از آسیب به محموله تجاری و زیان‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
روش‌های بسته‌بندی کالا در حمل گروپاژ
• بسته‌بندی با جعبه‌های کارتنی و چوبی
جعبه‌ها که عمدتا از جنس مواد محکم و مقام مانند کارتن یا چوب ساخته شده‌اند و رایج‌ترین نوع بسته‌بندی هستند. این جعبه‌ها باید در اندازه و ابعاد مناسبی برای کنار هم قرار گرفتن ساخته شوند.
• بسته‌بندی با پلاستیک
پلاستیک نوع دیگری از بسته‌بندی در حمل گروپاژ است که از کالاها در برابر رطوبت و ضربه محافظت می‌کند.
• بسته‌بندی با فوم
بسته‌بندی با فوم کالاها را در برابر ضربه و شوک محافظت می‌کند و برای بسته‌بندی کالاهای حساس مناسب هستند.
بسته به نوع و شرایط حمل ونقل، روش مناسب بسته‌بندی کالا انتخاب می‌شود.
مزایا و معایب حمل گروپاژ
حمل گروپاژ مانند هر روش حمل و نقلی دیگر در تجارت بین‌المللی دارای مزایا و معایب مختلفی است.
مزیت حمل گروپاژ
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها
کاهش و صرفه‌جویی در هزینه‌ها مهمترین مزیت گروپاژ است. هزینه حمل یک کانتینر بین چند بازرگان تقسیم می‌شود و نسبت به هزینه حمل یک محموله خرده در یک کانتینر کمتر است.
معایب حمل گروپاژ
- زمان
مهمترین مشکل در حمل گروپاژ، طولانی بودن زمان رسیدن کالاها به مقصد است. در روش گروپاژ محموله‌های مختلف از چند فرستنده در یک کانتینر قرار می‌گیرد که مدت زمان جمع‌آوری این کالاها ممکن است طولانی شود.
بارنامه‌های لازم برای حمل خرده‌بار
محموله‌هایی که به روش خرده‌بار حمل می‌شوند دارای دو نوع بارنامه هستند:
– بارنامه اصلی یا مادر (MASTER B/L)
این بارنامه توسط شرکت حمل و نقل صادر می‌شود و مجوزی برای حمل کالا است. بارنامه اصلی حاوی اطلاعاتی مثل نام فرستنده، گیرنده، نوع کالا، وزن، ابعاد کالا و مبدا و مقصد است. این بارنامه توسط حمل کننده اصلی صادر می‌شود.
– بارنامه فرعی یا ادغام شده (CONSOLIDATOR B/L)
سندی که اطلاعات مربوط به محموله‌های خرده در یک کانتینر را جمع‌آوری می‌کند، بارنامه ادغام شده یا فرعی است. این بارنامه توسط شرکت حمل و نقل و مطابق با دستور حمل هر فرستنده کالا صارد می‌شود.
عوامل موثر بر هزینه حمل خرده‌بار
هزینه حمل گروپاژ به عوامل مختلفی مثل نوع کالا، وزن، ابعاد، شرایط حمل، تعرفه و هزینه‌های گمرکی بستگی دارد.
فرمول محاسبه هزینه حمل گروپاژ
هزینه حمل گروپاژ= (وزن یا حجم کالا + نرخ کرایه حمل) + هزینه‌های اضافی
وزن و حجم کالا بر مبنای مترمکعب (واحد CBM) محاسبه می‌شود.
نرخ کرایه به عوامل مختلف مثل مسافت و نوع کالا بستگی دارد.
هزینه‌های اضافی شامل هزینه بسته‌بندی، بیمه کالا تخلیه و تحویل کالا می‌شود.
بررسی هریک از عوامل موثر بر هزینه حمل گروپاژ
• نوع کالا
کالاهای سنگین و حجیم هزینه حمل بیشتری دارند
• وزن و ابعاد
هرچه ابعاد و سایز کالاها بزرگتر باشد، وزن و حجم بیشتری دارند و در نتیجه هزینه نهایی حمل را افزایش می‌دهد.
• مسافت
مسافت‌های طولانی بین مبدا و مقصد تاثیر مستقیم بر هزینه حمل خرده‌بار دارد.
• شرایط حمل و نقل
کالاهای حساس و ظریف که نیاز به مراقبت بیشتری دارند، هزینه حمل خرده‌بار را افزایش می‌دهد.
• هزینه‌های گمرکی
عوارض و تعرفه‌های گمرکی که در قانون تجارت ایران تعریف شده است بر هزینه حمل تاثیرگذار است. برخی از کالاها مشمول تعرفه‌های گمرکی می‌شوند و هزینه حمل را افزایش میدهند.
کلام آخر
گروپاژ در انواع حمل و نقل‌های بین‌المللی، یکی از روش‌های حمل بوسیله کانتینر است. در این روش کالاهای تجاری فرستنده‌های مختلف که کمتر از ظرفیت یک کانتینر هستند بصورت گروهی در کانتینر بسته‌بندی و حمل می‌شوند.
