دارایی یک منبع است، با ایجاد ارزش مالکیت برای یک واحد اقتصادی که می‌تواند بصورت دارایی مشهود و ملموس مثل ساختمان شرکت یا دارایی نامشهود مثل سرقفلی و مطالبات از اشخاص باشد. واحد امور مالی و حسابداری که حسابداری اموال و دارایی‌های سازمان را انجام می‌دهد وظیفه کنترل و نظارت بر انواع دارایی شرکت از جمله (اموال و دارایی ثابت، دارایی جاری ، دارایی مشهود و نامشهود) را دارد.
با توجه به اهمیت شناسایی و درک انواع دارایی‌ها در یک شرکت در این مقاله به تعریف و طبقه‌بندی اموال و دارایی ثابت می‌پردازیم.
انواع اصلی دارایی چیست؟
در حسابداری اموال، دارایی مجموعه اموال، منابع اقتصادی و حقوقی تعریف می‌شوند که تحت مالکیت یک فرد، سازمان یا دولت است و در ترازنامه شرکت ثبت می‌شوند.
دارایی در واقع منبعی است با ایجاد ارزش مالکیت که می‌تواند به پول نقد تبدیل شود و به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شود.
دارایی منبعی است که تحت مالکیت یا کنترل یک فرد، شرکت یا دولت است با این انتظار که سود اقتصادی مثبتی ایجاد کند. انواع متداول دارایی‌ها شامل دارایی جاری، دارایی غیرجاری، فیزیکی، دارایی نامشهود، عملیاتی و غیرعملیاتی است. شناسایی و طبقه‌بندی صحیح انواع دارایی‌ها برای بقای یک شرکت، به ویژه پرداخت بدهی و ریسک‌های مرتبط با آن، حیاتی است.
دارایی ثابت چیست؟
دارایی ثابت دارایی‌های بلندمدتی هستند که یک شرکت خریداری کرده و برای تولید کالاها و خدمات خود از آنها استفاده می‌کند. آنها گاهی اوقات به عنوان دارایی‌های غیرجاری نامیده می‌شوند. در مقابل دارایی‌های جاری، شامل مواردی مانند سهام است. دارایی‌ها را نیز می توان به صورت فیزیکی یا نامشهود و عملیاتی یا غیرعملیاتی طبقه‌بندی کرد. شناسایی و طبقه‌بندی صحیح انواع دارایی‌ها برای حسابداری دارایی‌های ثابت و به طور گسترده‌تر برای انطباق با تمام استانداردهای اصلی حسابداری ضروری است.
اهمیت دارایی ثابت برای کسب و کارها چیست؟
گزارشات مربوط به دارایی ثابت برای صاحبان کسب و کار از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا که با این گزارشات سلامت کسب و کار خود را می‌سنجند.
اموال و دارایی ثابت که در واقع سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت سازمان هستند نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به کسب و کارها ایفا می‌کنند. در زیر به چند مورد از اهمیت دارایی ثابت برای کسب و کارها اشاره می‌کنیم
- کمک به تولید محصولات یا ارائه خدمات
- افزایش راندمان و کارایی
- ایجاد مزیت رقابتی
- افزایش ارزش شرکت
- ابزاری برای دریافت وام
- منبع درآمد شرکت
مدیریت دارایی‌های ثابت به استفاده بهینه از منابع و سرمایه شرکت کمک می‌کند لذا استفاده از سیستم‌ها و روش‌های نرم‌افزاری مالی و حسابداری مثل نرم‌افزار اموال و دارایی ثابت در طبقه‌بندی اموال و دارایی ثابت، بررسی و ارزیابی منظم این دارایی‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.
درک دارایی های ثابت
دارایی های ثابت را نمی توان به راحتی به پول نقد تبدیل کرد. آنها دارایی‌های غیرجاری هستند که قرار نیست توسط یک شرکت فروخته یا مصرف شوند. در عوض، یک دارایی ثابت برای تولید کالاهایی استفاده می‌شود که شرکت برای کسب درآمد می‌فروشد.
از سوی دیگر، دارایی‌های جاری دارایی‌هایی هستند که شرکت قصد دارد در مدت یک سال از آنها استفاده کند و به راحتی قابل تبدیل به پول نقد است. یکی از نمونه‌های دارایی جاری، حساب‌های دریافتنی است. در حالی که دارایی‌های جاری به ایجاد حس نقدینگی کوتاه مدت یک شرکت کمک می کند، دارایی‌های ثابت بلندمدت به دلیل طول عمر بیشتر آنها و ناتوانی در تبدیل سریع آن ها به پول نقد، این گونه نیست.
دارایی‌های مشهود ثابت در طول عمر خود مستهلک می شوند تا منعکس کننده استفاده از آنها و کاهش ارزش آنها باشد. استهلاک هزینه ثبت شده دارایی در ترازنامه شرکت را کاهش می دهد. هزینه استهلاک در صورت سود و زیان ثبت می شود و درآمد مشمول مالیات را جبران می کند.
اکثر دارایی‌های مشهود مانند ساختمان‌ها، ماشین‌آلات و تجهیزات مستهلک می شوند. با این حال، زمین را نمی توان مستهلک کرد زیرا در طول زمان نمی توان آن را کاهش داد مگر اینکه دارای منابع طبیعی باشد.
دارایی ثابت با دارایی چه تفاوتی دارد؟
در حسابداری اموال، دارایی یک مفهوم و اصطلاح کلی است که به هر چیزی که برای فرد یا سازمان ایجاد ارزش می‌کند اطلاق می‌شود. دارایی انواع مختلف منابع اقتصادی در اختیار فرد یا سازمان هستند.
دارایی ثابت یک نوع خاصی از طبقه‌بندی اموال و دارایی است که ویژگیهای زیر را دارد:
1. عمر مفید بیش از یک سال
2. به راحتی نقد نمی‌شود
3. در عملیات و تولید محصولات شرکت استفاده می‌شود.
تفاوت‌های کلیدی دارایی با دارایی ثابت
| ویژگیهای کلیدی | دارایی | دارایی ثابت |
| قابلیت نقد شوندگی | قابلیت نقد شوندگی بالا | قابلیت نقدشوندگی پایین |
| عمر مفید | عمر مفید کوتاه | عمر مفید بیشتر |
| نحوه استفاده | در عملیات شرکت و همچنین سرمایه‌گذاری استفاده می‌شوند | صرفا در عملیات شرکت به‌کار می‌روند. |
نمونه لیست دارایی ثابت چیست
در حسابداری و مدیریت اموال و دارایی، نمونه لیست دارایی ثابت یک ابراز در دست مدیران مالی است برای دسته‌بندی و طبقه‌بندی اموال.
لیستی از دارایی‌های سازمان به طور مداوم در فعالیت‌های روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرند، نمونه لیت دارایی ثابت گفته می‌شود. دارایی‌هایی که در نمونه لیست دارایی ثابت درج می‌شوند معمولا ارزش ثابتی دارند.
نمونه لیست دارایی ثابت عبارتند از:
- وسایل نقلیه مانند کامیون‌های شرکت
- مبلمان اداری
- دستگاه
- ساختمان ها
- زمین
مزیت استفاده از نمونه لیست دارایی ثابت
نمونه لیست دارایی ثابت به مدیران کمک می‌کند، نسبت به دارایی واموال سازمان خود اطلاعات دقیق و به روزی داشته باشند. بطور کلی دو مزیت زیر را می‌توان برای استفاده از نمونه لیست دارایی ثابت در سازمان برشمرد:
- بهبود نظارت
یک نمونه لیست دارایی ثابت اکان نظارت دقیق و مستمر بر دارایی و اموال سازمان را به مدیران می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا بصورت برنامه‌ریزی کارا و بهینه برای اموال کسب و کار خود داشته باشند.
- بهبود برنامه‌ریزی
نمونه لیست دارایی ثابت با بهبود برنامه‌ریزی سازمان از طریق تعیین استراتژی‌ها و برنامه‌های بهره‌برداری و نگهداری از اموال، باعث افزایش بهره‌وری و کاهش افت و هدر رفت منابع خواهد شد.
طبقه‌بندی اموال و دارایی ثابت
دارایی ها به طور کلی به سه روش طبقه‌بندی می شوند:
- قابلیت تبدیل: طبقه‌بندی دارایی‌ها بر اساس آسانی تبدیل آنها به پول نقد.
- وجود فیزیکی: طبقه‌بندی دارایی‌ها بر اساس وجود فیزیکی آنها (به عبارت دیگر، دارایی های مشهود در مقابل دارایی های نامشهود).
- استفاده: طبقه‌بندی دارایی‌ها بر اساس استفاده/هدف عملیات تجاری آنها.
تعریف اثاثه در حسابداری
اثاثه در حسابداری ابزارهای فیزیکی و دارایی های مشهودی هستند که برای فعالیت روزمره مورد استفاده قرار می گیرند. اثاثه در حسابداری معمولا به عنوان دارایی ثابت شناخته می‌شوند و در ترازنامه شرکت به عنوان بخشی از دارایی‌های جاری شرکت (دارایی‌هایی که انتظار می‌رود بیش از یکسال مود استفاده قرار گیرند) ثبت می‌شوند. این دارایی‌ها بر حسب عمر مفیدی که دارند مستهلک می‌شوند.
انواع اثاثه در حسابداری شامل چیست؟
اثاثه در حسابداری که مجموع دارایی‌های ثابت و فیزیکی را دربرمی‌گیرد و در فعالیت‌های روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسته به نوع فعالیت و نیازهای سازمان به چند دسته و انواع کلی تقسیم می‌شود.
- مبلمان اداری (Office Furniture)
این دسته از اثاثه شامل مواردی است که در محیط‌های اداری توسط کارکنان و مراجعین استفاده می‌شود مانند
(میز و صندلی اداری، قفسه‌ها، میز کنفرانس، کمدها و کابینت‌ها)
- تجهیزات اداری (Office Equipment)
ابزار و وسایلی که برای انجام وظایف ادایر مورداستفاده قرار می‌گیرند مانند:
(کامپیوتر و لپ تاپ، چابگر و فکس، تلفن‌ها، ماشین حساب و دستگاه‌های چابگر و فتوکپی)
- وسایل دکوراسیون (Decorative Fixtures)
مجموعه ابزارها و وسایلی که بار یزیباسازی محیط کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند:
(تابلوها، گلدان و گیاهان، فرش و موکت، پرده و سیستم‌های پوششی پنجره)
- وسایل رفاهی (Office Amenities)
وسایلی که برای رفاه حال کارکنان مورد استفاده قرار می‌گیرند اثاثه رفاهی هستند مانند:
(یخچال، مایکروویو و لوازم آشپزخانه، نوشیدنی سازها، صندلی راحتی یا مبل‌های استراحت)
- تجهیزات نمایشی و سمعی-بصری (Audio-Visual Equipment)
ابزارهایی برای نمایش و ارائه اطلاعات با مقاصد آموزشی و برگزاری کنفرانس‌ها در دسته اثاثه نمایشی و سمعی بصری قرار می‌گیرند مانند:
(پروژکتورها، نمایشگر و مانیتورها، سیستم‌های صوتی)
- اثاثه تجاری (Commercial Fixtures)
در برخی از کسب‌وکارهای تجاری، اثاثه شامل وسایلی می‌شود که برای نمایش و فروش کالاها یا خدمات به مشتریان استفاده می‌شوند، مانند:
(قفسه‌های فروشگاهی، ویترین و کانترها، ترازوی دیجیتال و سیستم‌های فروش)
- تجهیزات نگهداری و پشتیبانی (Maintenance and Support Equipment)
آن دسته وسایلی که برای نگهداری از ساختمان و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل اثاثه پشتیبانی هستند مانند:
(جاروبرقی و وسایل نظافتی، نردبان، جعبه ابزار ولوازم تعمیرات)
تمام مواردی که اینجا گفته شده در زمره اثاثه در حسابداری شناخته می‌شوند و دارایی ثابت هستند که به مرور زمان و استفاده مستمر از عمر مفید آنها کاسته می‌شود و به اصطلاح مستهلک می‌شوند.
اثاثه و منصوبات در حسابداری چیست و چه تفاوتی دارند؟
در یک نگاه کلی اثاثه و منصوبات در حسابدایر هردو جزو دارایی‌های ثابت هستند اما تفاوت‌هایی با هم دارند
ویژگیهای اثاثه در حسابداری
اثاثه وسایل و تجهیزاتی هستند که در فعالیت‌های روزمره سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرند و قابل جابجایی هستند. این دارایی‌ها در طول زمان و به تدریج مستهلک می‌شوند و از ارزش آنها کاسته می‌شود. بنابراین ویژگیهای کلی اثاثه شامل موارد زیر است
- دارایی ثابت هستند
- در فعالیت‌های عملیاتی وروزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند
- قابل جابجایی هستند
- در طول زمان مستهلک می‌شوند
اثاثه در حسابداری شامل موراد زیر است:
- مبلمان (صندلی‌ها، میز و کابینت)
- تجهیزات اداری ( کامپیوتر و چاپگرها)
- وسایل دکوراسیون (پرده‌ها وفرش‌ها)
ویژگیهای منصوبات در حسابداری
منصوبات شامل تجهیزاتی است که به ساختمان یا زمین متصل شده‌اند و برای انجام فعالیت‌های خاصی در سازمان م ورد استفاده قرار می‌گیرند. منصوبات هم مانند اثاثه جزو دارایی‌های ثابت هستند و برای استفاده بهتر از ساختمان مورد استفاده نصب می‌شوند. ویژگی کلی منصوبات در حسابداری شامل موارد زیر است
- دارایی ثابت هستند
- به زمین با ساختمان متصل شده اند و قابل جابجایی نیستند
- برای فعایلت‌های خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند
- در طول زمان و براسا عمر مفیدشان مستهلک می‌شوند
منصوبات در حسابداری شامل موارد زیر است:
- سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی
- سیستم‌های روشنایی و برقی
- آسانسورها
- لوله‌کشی‌ها
تفاوت اثاثه و منصوبات در حسابداری
مهمترین تفاوت منصوبات و اثاثه شامل مورد زیر است
- اثاثه قابل جابجایی هستند
- منصوبات به ساختمان یا زمین نصب شده است و جابجایی آنها سخت‌تر است
هردو (اثاثه و منصوبات) در دسته دارایی‌های ثابت قرار می‌گیرند اما از نظر ماهیت و استفاده با هم تفاوت دارند.
تعاریف مهم در استانداردهای دارایی ثابت
محاسبه بهای تمام شده دارایی ثابت چیست؟
استانداردهای دارایی ثابت، مجموع قیمت خرید، هزینه‌های حمل و نقل، نصب و راه‌اندازی و هزینه‌های آماده‌سازی دارایی را محاسبه بهای تمام شده دارایی ثابت می‌گوید
استهلاک دارایی ثابت چیست؟
کاهش ارزش دارایی ثابت در طول زمان استهلاک دارایی ثابت گفته می‌شود
بازیابی ارزش دارایی ثابت چیست؟
افزایش ارزش دارایی ثابت در طول زمان را بازیابی ارزش دارایی ثابت می‌گویند که به صورت‌های خط مستقیم، نزولی متغیر و نزولی دو برابر، مجموع سنوات محاسبه می‌شود.
فروش یا واگذاری دارایی ثابت چگونه است؟
استانداردهای دارایی ثابت، درآمد حاصل از فروش اموال و دارایی ثابت را به عنوان درآمد تلقی می‌کند و ارزش دفتری دارایی ثابت را در صورت واگذاری به عنوان هزینه شناسایی می‌کند.
چه زمانی یک دارایی را به عنوان دارایی ثابت طبقه بندی کنیم
هنگامی که دارایی ها تحصیل می شوند، در صورتی که دارای معیار زیر باشد باید به عنوان دارایی های ثابت ثبت شود:
- دارای عمر مفید بیش از یک سال
- قدرت نقدشوندگی پایین
معیارهای طبقه بندی دارایی های ثابت
اگر دارایی دارای هر دو معیار قبلی باشد، مرحله بعدی تعیین طبقه بندی حساب مناسب آن است. رایج ترین طبقه بندی های مورد استفاده در زیر ذکر شده است.
ساختمان ها
حساب ساختمان ها ممکن است شامل هزینه اکتساب یک ساختمان یا هزینه ساخت آن باشد (در این صورت از حساب ساخت و ساز در حال انجام انتقال می یابد). اگر قیمت خرید یک ساختمان شامل هزینه زمین باشد، مقداری از هزینه را به حساب زمین (که مستهلک نمی شود) تقسیم کنید.
تجهیزات کامپیوتر
حساب تجهیزات کامپیوتری می تواند شامل مجموعه وسیعی از تجهیزات کامپیوتری مانند روترها، سرورها و ژنراتورهای برق پشتیبان باشد. مفید است که حد سرمایه گذاری را بالاتر از هزینه رایانه های رومیزی و لپ تاپ تعیین کنید تا این موارد به عنوان دارایی ردیابی نشوند.
ساخت و ساز در حال انجام
حساب ساخت و ساز در حال انجام یک حساب موقت است و برای ذخیره هزینه های جاری ساخت یک ساختمان در نظر گرفته شده است. پس از تکمیل، موجودی این حساب را به حساب ساختمان ها منتقل کنید و شروع به استهلاک کنید. علاوه بر مصالح و نیروی کار مورد نیاز برای ساخت و ساز، این حساب می تواند شامل هزینه های معماری، هزینه پروانه های ساختمانی و غیره نیز باشد.
مبلمان و وسایل
حساب مبلمان و وسایل یکی از گسترده‌ترین دسته‌های دارایی‌های ثابت است، زیرا می‌تواند شامل دارایی‌های متنوعی مانند قفسه‌های انبار، کابین‌های اداری و میز باشد.
دارایی های نامشهود
حساب دارایی های نامشهود شامل دارایی های غیر فیزیکی است که نمونه هایی از آنها علائم تجاری، فهرست مشتریان، آثار ادبی، حقوق پخش و فناوری ثبت شده است.
زمین
زمین تنها دارایی است که مستهلک نمی شود، زیرا عمر مفید آن نامشخص است. تمام مخارج برای آماده سازی زمین برای هدف مورد نظر خود، مانند تخریب ساختمان موجود یا درجه بندی زمین را در این دسته قرار دهید.
بهسازی زمین
بهبود زمین شامل هزینه هایی است که به یک قطعه زمین کارایی می بخشد، مانند سیستم های آبیاری، حصار کشی، و محوطه سازی.
بهبود مال الاجاره
بهبودهای اجاره ای، بهبود فضای اجاره ای است که توسط مستاجر انجام می شود و معمولاً شامل فضای اداری، تهویه مطبوع، سیم کشی تلفن و وسایل دائمی مرتبط است.
تجهیزات اداری
حساب تجهیزات اداری شامل تجهیزاتی مانند دستگاه های کپی، چاپگر و تجهیزات ویدئویی است. برخی از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند این حساب را در حساب مبلمان و وسایل ادغام کنند، به‌ویژه اگر موارد کمی از تجهیزات اداری داشته باشند.
نرم افزار
حساب نرم افزاری شامل انواع بزرگتر نرم افزارهای دپارتمان یا شرکتی است، مانند نرم افزار برنامه ریزی منابع سازمانی یا نرم افزار حسابداری. بسیاری از بسته‌های نرم‌افزار دسک‌تاپ به اندازه‌ای گران نیستند که از حد مجاز سرمایه شرکت تجاوز کنند.
مزایای ثبت دارایی‌های ثابت در حسابداری
- بهبود نظارت
ثبت دقیق دارایی‌های ثابت در سیستم حسابداری، به مدیران امکان نظارت و کنترل بهتر این نوع دارایی‌ها را می‌دهد. و نظارت دقیق بر وضعیت دارایی‌های ثابت و تغییرات این دارایی‌ها امکان برنامه‌ریزی‌ها و تصمیمات بهتری را به مدیران می‌دهد.
- بهبود برنامه‌ریزی
ثبت فهرست دارایی‌های ثابت در سیستم حسابداری، باعث بهبود نظارت و کنترل بر این دارایی‌ها و در نتیجه اتخاذ استراتژی‌های بهتر جهت بهره‌برداری از این دارایی‌ها را به مدیران می‌دهد. بهبود برنامه‌ریزی باعث افزایش بهره‌وری و کاهش هدر رفت این منابع خواهد شد.
مدیران با نظارت و برنامه‌ریزی دقیق بر دارایی‌های ثابت می‌توانند تصمیمات هدفمندتری در خصوص نگهداری و به روز رسانی دارایی‌های ثابت داشته باشند.
کاربرد نرم افزار اموال و دارایی ثابت
نرم افزار اموال و دارایی ثابت با کنترل وضعیت نقل و انتقالات دارایی‌ها، استهلاک و جایگزینی بهینه اموال در سازمان، به مدیران در تصمیم‌گیری‌های بهتر سازمانی کمک می‌کند. همچنین به کمک نرم افزار اموال و دارایی ثابت نظارت و کنترل بر دارایی‌های سازمان بصورت بهینه‌تری انجام می‌گیرد.
قابلیت‌های نرم افزار اموال و دارایی ثابت پارسان
- گروه‌بندی دارایی به دلخواه
- تعیین مراکز استقرار، هزینه و جمعدار
- تنظیم قوانین استهلاک برای گروه‌های دارایی
- عملیات خرید مستقیم، انتقال از انبار، فروش، جابجایی، اهدا، اسقاط
- کاردکس اموال
- محاسبه استهلاک و صدور سند اتوماتیک
- تجدید ارزیابی
- تجزیه و تحلیل اطلاعات اموال
- گزارش ماتریسی اموال (گزارش لحظه‌ای)
- تعریف ویژگیهای خاص و دلخواه برای گروه های دارایی
- گزارش ویژگیهای دارایی
چه دارایی‌هایی را دارایی مستهلک می‌گویند؟
استهلاک یکی از ویژگیهای دارایی‌های ثابت است که در واقع فرآیند تخصیص بهای تمام شده دارایی ثابت به دوره‌های مختلف عمر مفید این دارایی گفته می‌شود. دارایی‌های ثابت به مررو زمان و با استفاده‌های مکرر دچار فرسودگی و استهلاک می‌شوند و از ارزش آنها کاسته می‌شود و در نهایت به دارایی مستهلک تبدیل می‌شوند.
دلایل استهلاک دارایی‌های ثابت
- فرسودگی
- پیشرفت تکنولوژی
- آسیب‌های طبیعی
روش‌های محاسبه استهلاک اموال و دارایی ثابت
رایج‌ترین روش‌های محاسبه استهلاک اموال و دارای‌های ثابت عبارتند از:
- روش خط مستقیم
روش خط مستقیم محاسبه استهلاک دارایی ثابت، به هر سال مقدار مساوی از استهلاک تخصیص داده می‌شود.
- محاسبه نزولی یا جمع ارقام
در این روش در سال‌های ابتدایی و عمر مفید دارایی ثابت مقدار استهلاک بیشتری ثبت می‌شود و در سال‌های پایانی تعاد کمتری
- روش مجموع سنوات
روش مجموع سنوات استهلاک را بر اساس مجموع سنوات عمر مفید دارایی ثابت محاسبه می‌کند.
- روش میزان تولید
هزینه متغیر استهلاک سالانه را براساس خروجی تولیدات محاسبه می‌کند و با این روش می‌توان خروجی واقعی استهلاک را با هزینه‌ها مقایسه کرد
