استهلاک دارایی چیست و چرا در حسابداری اهمیت دارد؟ + انواع و فرمول‌ها

اگر دارایی های گران قیمت دارید، استهلاک یک محاسبه کلیدی حسابداری و مالیاتی است.استهلاک فرآیند کسر هزینه یک دارایی تجاری در یک دوره زمانی طولانی است، نه در طول یک سال.چهار روش اصلی استهلاک وجود دارد: خط مستقیم، کاهشی مضاعف، مجموع ارقام سالها و واحدهای تولید.هر روش برای انواع مختلف کسب و کار و انواع دارایی ها استفاده می شود.

استهلاک دارایی یکی از مفاهیم کلیدی در حسابداری است که به تخصیص تدریجی بهای دارایی‌های بلندمدت در طول زمان می‌پردازد. این مفهوم، نه‌تنها در محاسبه هزینه‌ها بلکه در تصمیم‌گیری‌های مالیاتی و ارزیابی عملکرد مالی کسب‌وکار نقش اساسی دارد.

در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که استهلاک دارایی چیست، چه دارایی‌هایی قابل استهلاک هستند، چگونه محاسبه می‌شود، و چرا باید آن را جدی بگیرید.

استهلاک دارایی چیست؟

استهلاک فرآیندی است حسابداری برای توزیع بهای تمام‌شده یک دارایی در طول عمر مفید آن. به عبارت ساده‌تر، زمانی که یک دارایی مانند تجهیزات، ماشین‌آلات یا کامپیوتر خریداری می‌شود، هزینه آن به‌جای اینکه یک‌باره ثبت شود، طی چند سال به‌صورت منظم به عنوان هزینه استهلاک ثبت می‌گردد.

دو جنبه کلیدی در تعریف استهلاک:

کاهش ارزش دارایی به دلیل استفاده، فرسودگی یا گذر زمان
تخصیص هزینه دارایی در صورت‌های مالی طی چند دوره حسابداری

استهلاک دو جنبه اصلی دارد. اولین جنبه کاهش ارزش دارایی در طول زمان است. جنبه دوم تخصیص قیمتی است که در ابتدا برای یک دارایی گران قیمت پرداخت کرده اید در طول مدت زمانی که از آن دارایی استفاده می کنید.

تعداد سالهایی که یک دارایی در طی آن مستهلک می شود با توجه به عمر مفید تخمینی دارایی یا مدت زمان استفاده از دارایی تعیین می شود. به عنوان مثال، تخمین عمر مفید یک کامپیوتر لپ تاپ حدود پنج سال است.

چندین طبقه از دارایی ها، از جمله کالاها و دارایی ها وجود دارد. هنگام انجام بودجه سالانه یا ترازنامه در حسابداری ، استهلاک دارایی به عنوان هزینه ثابت در نظر گرفته می شود، مگر اینکه از روشی استفاده کنید که در آن مقدار استهلاک پذیر هر سال تغییر می کند (مانند روش واحد تولید)، که در این صورت یک هزینه متغیر خواهد بود.

چه دارایی هایی قابل استهلاک است؟

IRS دستورالعمل های خاصی در مورد اینکه چه نوع دارایی هایی را می توان برای اهداف حسابداری مستهلک کرد، دارد.

طبق اصول حسابداری، دارایی برای آنکه قابل استهلاک باشد، باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:

تحت مالکیت شرکت باشد
برای کسب درآمد استفاده شود
عمر مفید قابل‌تعیینی داشته باشد
بیش از یک سال قابل استفاده باشد

مثال‌هایی از دارایی‌های قابل استهلاک:

تجهیزات اداری و ماشین‌آلات
وسایل نقلیه
ساختمان‌ها
نرم‌افزارهای کامپیوتری
برخی دارایی‌های نامشهود مانند حق اختراع یا علائم تجاری

دارایی‌های غیر قابل استهلاک:

زمین
سهام و اوراق بهادار
آثار هنری یا کلکسیونی
دارایی‌های مصرف‌شده در کمتر از یک سال

استهلاک دارای ثابت

فرآیندی که در آن ارزش یک دارایی ثابت در طی زمان کاهش می‌یابد. کاهش ارزش یا استهلاک اموال و دارایی ثابت به دلیل عوامل متلفی نظیر استفاده، فرسودگی، گذر زمان یا تغییرات در فناوری ممکن است رخ دهد.

محاسبه استهلاک دارایی ثابت
محاسبه استهلاک دارایی‌های ثابت یکی از اصول کلیدی در حسابداری است که علاوه بر نشان ددن ارزش دارایی‌ها، برای ثبت هزینه در دفاتر حسابداری انجام می‌شود.

انواع روش محاسبه استهلاک دارایی ثابت

روش خط مستقیم

در روش خط مستقیم هزینه استهلاک طی عمر مفید دارایی بطور مساوی تقسیم می‌شود

فرمول محاسبه استهلاک به روش خط مستقیم:

هزینه استهلاک سالانه = (بهای تمام شده دارایی – ارزش اسقاط) تقسیم بر (عمر مفید دارایی)

روش نزولی

هزینه استهلاک هر سال دارایی بر اساس درصدی ثابت از ارزش دفتری دارایی محاسبه می‌شود. در روش نزولی محاسبه استهلاک، استهلاک در سال‌های اولیه نسبت به سال‌های بعدی بیشتر ثبت می‌شود.

مجموع ارقام سنوات

محاسبه استهلاک به روش مجموع ارقام سنوات، هزینه استهلاک را به نسبت سال‌های باقیمانده از عمر مفید دارایی محاسبه می‌کند. در این روش مقدار استهلاک در سال‌های اولیه بیشتر محاسبه می‌شود.

روش ساعت کارکرد

استهلاک به میزان استفاده واقعی از دارایی محاسبه می‌شود.

نحوه ثبت سند استهلاک دارایی ثابت در حسابداری

ثبت سند استهلاک در حسابداری معمولا به دو روش انجام می‌شود:

بدهکار (حساب هزینه استهلاک)
بستانکار (حساب ذخیره استهلاک یا کاهش ارزش دارایی)

استهلاک دارایی نامشهود

فرایند تخصیص تدریجی بهای تمام شده یک دارایی نامشهود (علائم تجاری، حق اختراع، سرقفلی، نرم افزار) به دوره‌های مختلف زمانی را استهلاک دارایی نامشهود می‌گویند. هدف از محاسبه استهلاک دارایی نامشهود تطابق هزینه دارایی با درآمدهای ایجاد شده توسط آن دارایی است.

ویژگی دارایی نامشهود

دارایی‌های نامشهود برخلاف دارایی ثابت مشهود جنبه فیزیکی ندارد و ماهیت غیرفیزیکی دارند.
دارایی‌‌های نامشهود ممکن است عمر مفید داشته باشند مثل حق اختراع و یا عمر مفیدی نداشته باشند مثل سرقفلی در شرایط خاص
ارزش دارایی نامشهود غیرملموس است و اغلب به توانایی این دارایی‌ها در ایجاد درآمد و اثرگذاری‌های آنها بر عملیات سازمان است.

روش‌های محاسبه استهلاک دارایی‌های نامشهود

برای محاسبه استهلاک دارایی نامشهود روش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به نحوه استفاده از دارایی و تولید منافع اقتصادی دارایی روش مناسب انتخاب می‌شود.

روش خط مستقیم

هزینه استهلاک دارایی نامشهود طی عمر مفید دارایی بطور مساوی تقسیم می‌شود.

فرمول محاسبه استهلاک دارایی نامشهود به ورش خط مستقیم:

هزینه استهلاک= (بهای تمام شده – ارزش اسقاط) تقسیم بر (عمر مفید دارایی نامشهود)

روش کاهش شتابی

در روش کاهش شتابی استهلاک بیشتری برای سال‌های اولیه محاسبه می‌شود. این روش برای دارایی‌های نامشهود کمتر استفاده می‌شود.

روش تولید یا استفاده

بر اساس میزان استفاده یا منافع اقتصادی حاصل از دارایی نامشهود استهلاک محاسبه می‌شود.

ثبت سند استهلاک دارایی نامشهود در حسابداری

بدهکار (حساب هزینه استهلاک دارایی نامشهود)
بستانکار (حساب ذخیره استهلاک دارایی نامشهود)

نکات کلیدی در جدول استهلاک دارایی ثابت و استهلاک دارایی نامشهود

نوع دارایی	ارزش اسقاط	عمر مفید	ذخیره استهلاک یا بازنگری عمر مفید
دارایی ثابت	مبلغ قابل انتظار که دارایی پس از پایان عمر مفید خود داشته باشد	مدت زمان مورد انتظار که دارایی برای سازمان مفید باشد	مجموع استهلاک‌های مورد محاسبه تا یک تاریخ خاص برای یک دارایی
دارایی نامشهود	معمولا دارایی‌های نامشهود ارزش اسقاط ندارند	براساس بهترین برآوردهای مدیریتی مانند (دوره قانون و دوره اقتصادی مفید) تعیین می‌شود	در هر دوره مالی عمر مفید و ارزش باقیمانده دارایی نامشهود بازنگری می‌شود

استهلاک دارایی‌های نامشهود با عمر نامحدود

برای این دارایی‌های نامشهود مانند سرقفلی معمولا استهلاک محاسبه نمی‌شود و فقط بطور سالانه آزمون کاهش ارزش انجام می‌شود که نسبت به حفظ ارزش دارایی اطمینان حاصل شود.

چه دارایی هایی قابل استهلاک نیست؟

شما نمی توانید دارایی را مستهلک کنید که الزامات IRS را برآورده نمی کند، بنابراین چیزی که فرسوده نشود، منسوخ نشود یا استفاده نشود. شما همچنین نمی توانید استهلاک کنید

زمین
اقلام کلکسیونی (مانند هنر، سکه، یادگاری و غیره)
سرمایه گذاری (مانند سهام و اوراق قرضه)
ملک شخصی
هر دارایی استفاده شده برای کمتر از یک سال
انواع استهلاک

روش های مختلفی برای استهلاک در حسابداری استفاده می شود. چهار نوع اصلی استهلاک به شرح زیر است.

استهلاک مستقیم

این ساده ترین و ساده ترین روش استهلاک است. ارزش یک دارایی را به طور مساوی در چندین سال تقسیم می کند، به این معنی که شما مبلغ یکسانی را برای هر سال از عمر مفید دارایی پرداخت می کنید.

استهلاک مستقیم گزینه خوبی برای مشاغل کوچک با سیستم های حسابداری ساده یا مشاغلی است که صاحب کسب و کار اظهارنامه مالیاتی را تهیه و ارسال می کند.

مزایای استهلاک خط مستقیم این است که استفاده از آن آسان است، خطاهای نسبتا کمی ایجاد می کند و صاحبان مشاغل می توانند در هر دوره حسابداری به همان میزان هزینه کنند.

با این حال، سادگی آن نیز می تواند یک اشکال باشد، زیرا محاسبه عمر مفید تا حد زیادی بر اساس حدس و گمان یا تخمین است. همچنین باعث از بین رفتن سریع ارزش دارایی در کوتاه مدت یا احتمال افزایش هزینه‌های نگهداری با افزایش سن دارایی نمی شود.

فرمول استهلاک: بهای تمام شده دارایی (منهای ارزش نجات آن) را بر تعداد تخمینی سالهای عمر مفید آن تقسیم کنید. “ارزش نجات” مقدار تخمینی پولی است که کالا در پایان عمر مفید آن ارزش دارد. فرمول به این صورت است: (هزینه دارایی – ارزش نجات دارایی) / عمر مفید دارایی = هزینه استهلاک

کاهش دو برابری استهلاک

این گزینه خوبی برای کسب و کارهایی است که می خواهند ارزش دارایی را از قبل بازیابی کنند، به جای اینکه چند سال منتظر بمانند، مانند مشاغل کوچکی که هزینه های اولیه زیادی دارند و به پول نقد اضافی نیاز دارند.

روش دو نزولی موجودی از این جهت سودمند است که می تواند به جبران افزایش هزینه های نگهداری با افزایش سن دارایی کمک کند. همچنین می‌تواند با ایجاد هزینه‌های استهلاک بالاتر در سال‌های اولیه، کسر مالیات را به حداکثر برساند.

با این حال، اگر کسب و کار شما قبلاً برای یک سال معین ضرر مالیاتی داشته است، از کسر مالیات اضافی بهره نخواهید برد.

فرمول استهلاک: 2 x (نرخ استهلاک تک خطی) x (ارزش دفتری در ابتدای سال). یا، می‌توانید از یک ماشین‌حساب دوبار کاهش استفاده کنید.

مجموع استهلاک ارقام سالها

استهلاک حاصل از مجموع ارقام سالها (SYD) مشابه روش کاهشی دوگانه است زیرا این روش نیز یک محاسبه استهلاک شتابی است. SYD به جای کاهش ارزش دفتری، درصد موزون را بر اساس عمر مفید باقیمانده دارایی محاسبه می کند.

SYD برای کسب‌وکارهایی مناسب است که می‌خواهند ارزش بیشتری را از قبل بازیابی کنند، اما با توزیع یکنواخت‌تر از آنچه که در غیر این صورت با استفاده از روش کاهش مضاعف به دست می‌آورند.

فرمول استهلاک: (عمر باقیمانده / SYD) x (هزینه دارایی – ارزش نجات). ابتدا باید SYD را با جمع کردن ارقام هر سال استهلاک محاسبه کنید. برای مثال، محاسبه SYD برای پنج سال 5+4+3+2+1=15 است. سپس هر سال را بر این مجموع تقسیم کنید تا درصد استهلاک آن سال را محاسبه کنید.

واحدهای استهلاک تولید

این یک راه ساده برای کاهش ارزش دارایی بر اساس تعداد دفعات استفاده از دارایی است. «واحدهای تولید» می‌تواند به چیزی که تجهیزات می‌سازد اشاره داشته باشد – مانند تعداد پیتزاهایی که می‌توان در اجاق پیتزا درست کرد، یا تعداد ساعت‌هایی که از آن استفاده می‌شود. مطمئن شوید که روشی برای ردیابی استفاده از تجهیزات خود دارید و انتظار داشته باشید که هر سال مبلغ متفاوتی را حذف کنید.

با این حال، عیب اصلی آن این است که اعمال آن در بسیاری از موقعیت‌های زندگی واقعی دشوار است، زیرا تخمین اینکه یک دارایی می‌تواند قبل از پایان عمر مفید خود، چقدر واحد تولید کند، همیشه آسان نیست.

چگونه استهلاک بر بدهی مالیاتی تأثیر می گذارد؟

استهلاک، مالیات‌هایی را که کسب‌وکار شما باید از طریق کسورات پرداخت کند، با ردیابی کاهش ارزش دارایی‌های شما کاهش می‌دهد. هزینه استهلاک کسب و کار شما، درآمدی را که بر اساس آن مالیات است، کاهش می دهد، که به نوبه خود، مالیاتی را که کسب و کار شما به IRS بدهکار است کاهش می دهد. هر چه هزینه استهلاک دارایی‌ها در اظهارنامه مالیاتی بیشتر باشد، درآمد مشمول مالیات شما کمتر است.

جمع‌بندی

استهلاک ابزاری قدرتمند در حسابداری است که به شما کمک می‌کند دارایی‌های بلندمدت خود را به‌صورت منظم در هزینه‌ها منعکس کنید. درک درست از روش‌های استهلاک می‌تواند به بهینه‌سازی گزارش‌های مالی، کاهش بدهی مالیاتی و تصمیم‌گیری‌های بهتر مالی کمک کند.