امروزه در بسیاری از معاملات بازرگانی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت، دریافت وام از بانک، سفته ضمانت استفاده می‌شود و یا برای اشتغال به کار در انواع بنگاه‌های اقتصادی از سفته ضمانت حسن انجام کار استفاده می‌شود.
سفته ضمانت یک ابزار اعتباری و تعهدی بین گیرنده سفته و صادرکننده دهنده آن است و برای طلبکار یا صادرکننده سفته تعهد ایجاد می‌کند.
هر چند به دلیل فعالیت‌های مختلف اقتصادی با سفته و جنجال‌های آن آشنا هستید اما در این گفتار سعی می‌کنیم مفصل‌تر با سفته و قانون سفته ضمانت حسن انجام کار و ریسک‌ها و چالش‌های سفته آشنا می‌شوید.
سفته چیست؟
سَفته یا سُفته یک نوع سند تجاری است که به موجب آن ارائه‌دهنده یا صادر کننده سفته متعهد می‌شود در زمان معینی مبلغی را به گیرنده سفته پرداخت کند. سفته مانند چک وجه قانونی دارد و چنانچه در زمان مشخص تعهدات انجام نشود قابل اجرا گذاشتن و نقد کردن است.
نکته: تفاوت سفته با چک
برای صدور چک حتما باید حساب بانکی افتتاح شود ولی برخلاف چک، برای صدور سفته نیازی به حساب بانکی نیست.
مهمترین کاربردهای سفته
- سفته برای خرید کالا
- تضمینی برای اجرای تعهدات
- پرداخت اقساط وام
- تضمین حسن انجام کار و استخدام
سفته ضمانت چیست؟
سفته ضمانت سندی است که به عنوان تعهد و ضمانت در بسیاری از معاملات مختلف به کار می‌رود و از سوی ضامن(شخص ثالث) به طلبکار ارائه می‌شود.
به موجب سفته ضمانت درصورت عدم انجام تعهدات از سوی بدهکار اصلی، ضامن موظف است وجه سفته را به طلبکار یا گیرنده سفته ضمانت پرداخت کند.
بطور خلاصه سفته ضمانت نوعی تضمین انجام تعهدات توسط شخص ثالث است.
کاربردهای سفته ضمانت
- اجاره ملک
در برخی از قرادادهای اجاره ملک موجر ممکن است از مستاجر سفته ضمانت بخواهد که به موجب آن مستاجر موظف به تضمین پرداخت اجاره بهاء و سایر تعهدات است
- خرید کالا
سفته ضمانت در خرید کالا زمانی است که بصورت اقساطی خرید انجام می‌شود و ممکن است فروشنده از خریدار سفته ضمانت دریافت کند که به عنوان تضمینی بر پرداخت اقساط و سایر تعهدات از سوی خریدار است
- گرفتن وام
در وام‌های غیربانکی ممکن است وام دهنده برای تضمین بازپرداخت وام، از وام گیرنده سفته ضمانت اخذ کند.
سفته حسن انجام کار چیست؟
سفته حسن انجام کار مثل سفته ضمانت نوعی سند است که به عنوان تضمین در قرادادهای کار و پیمانکاری استفاده می‌شود. به موجب سفته حسن انجام کار، کارمند یا پیمانکار متعهد می‌شود تمام تعهدات مندرج در قرارداد را بطور کامل و صحیح انجام دهد.
بطور خلاصه سفته حسن انجام کار نوعی ابزار برای تضمین کیفیت انجام کار توسط کارمند یا پیمانکار است.
کاربردهای سفته حسن انجام کار
- قرادادهای استخدامی
کارفرما برای جبران خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات از سوی کارمند ممکن است سفته حسن انجام کار بگیرد که به موجب آن کارمند وظیفه انجام صحیح تمام وظایف محوله و اتمام کار در موعد مقرر را دارد.
- قرادادهای پیمانکاری
در قرادادهای پیمانکاری کارفرما ممکن است سفته حسن انجام کار از پیمانکار بگیرد که به موجب آن پیمانکار موظف است پروژه محوله را در زمان مقرر و طبق مشخصات فنی مندرج در قراداد به اتمام برساند.
تفاوت سفته حسن انجام کار با سفته ضمانت
√ سفته حسن انجام کار به عنوان نوعی تضمین کیفیت انجام کار توسط کارمند یا پیمانکار صارد می‌شود ولی سفته ضمانت برای تضمین تعهد شخص ثالت صادر می‌شود.
√ ذکر دلیل صدور سفته حسن انجام کار ضروری و الزامی است در حالی که در سفته ضمانت ذکر دلیل صدور الزامی ندارد.
| ویژگی | سفته ضمانت | سفته حسن انجام کار |
| هدف | ضمانتی برای تعهد شخص ثالث | ضمانتی برای حسن انجام تعهدات |
| کاربرد | معاملات مختلفت | قرادادهای استخدامی و پیمانکاری |
| ذینفع | طلبکار | کارفرما |
| ضامن | شخص ثالث | کارمند یا پیمانکار |
| نمونه | ضمانت اجاره، ضمانت وام، خرید کالا | حسن انجام کار در استخدام، سفته حسن انجام کار در قراداد پیمانکاری |
شرایط و مراحل اجرا گذاشتن سفته
برای اجرا گذاشتن سفته باید شرایطی باشد که دارنده سفته محق به مطالبه مبلغ سفته و اجرا گذاشتن سفته شود.
برای به اجرا گذاشتن سفته حسن انجام کار ابتدا باید قصور و کوتاهی کارمند و یا پیمانکار در انجام صحیح و کامل تعهدات ثابت شود و در صورتی که تخلف کارگر یا پیمانکار ثابت نشود، دارنده سفته در مراجع قضایی محق شناخته نخواهد شد.
اجرا گذاشتن سفته ضمانت درصورتی است که تعهدات بدهکار اصلی یا شخص ثالث که ضامن است انجام نشده باشد و بدهی به طلبکار در زمان مشخص شده پرداخت نشود.
4 شرط اجرا گذاشتن سفته
- مشخصاتی مثل مبلغ تعهد شده، تاریخ سررسید، نام و نام خانوادگی گیرنده سفته و امضای صادر کننده سفته بصورت کامل و دقیق در سفته قید شده باشد.
- تاریخ سر رسید سفته رسیده باشد.
- در صورت عدم پرداخت مبلغ سفته در سررسید، دارنده سفته اظهارنامه را به صادر کننده سفته ابلاغ کرده باشد.
- پس از ابلاغ اظهارنامه، دارنده سفته ظرف ده روز از تاریخ اظهارنامه، دادخواست واخواست به اداره واخواست دادگستری ارائه داده باشد.
مراحل اجرا گذاشتن سفته
برای به اجرا گذاشتن سفته باید مراحل زیر توسط دارنده سفته طی شود:
- ابلاغ اظهارنامه به صادر کننده سفته
در اولین مرحله اجرا گذاشتن سفته، دارنده سفته با مراجعه به دفترخانه اسناد رسمی باید اظهارنامه ای که مبلغ سفته، تاریخ سررسید و درخواست پرداخت وجه سفته در ان قید شده است را تنظیم کند و به صادر کننده سفته ابلاغ کند.
- ارائه دادخواست واخواست
چنانچه صادر کننده سفته در مهلت قانونی یعنی ده روز پس از ابلاغ اظهارنامه وجه سفته را پرداخت نکند، دانده سفته با مراجعه به اداره واخواست دادگستری می‌تواند دادخواست واخواست ارائه دهد. مشخصات کامل سفته، دلیل عدم پرداخت و درخواست صدور اجرائیه باید در دادخواستواخواست قید شود.
- صدور اجرائیه
در مرحله سوم از اجرای سفته، مدارک توسط اداره واخواست دادگستری بررسی می‌شود و درصورت احراز شرایط، اجرائیه به صادرکننده ابلاغ می‌شود و او ظرف بیست روز مهلت دارد که وجه سفته را به دارنده سفته پرداخت کند ویا با ارائه تامین مناسب از پرداخت وجه سفته خودداری کند.
- اقدامات اجرایی
چنانچه صادرکننده سفته در مهلت قانونی وجه سفته را پرداخت نکند و یا تامین مناسب ارائه ندهد دارنده سفته می‌تواند با مراجعه به دایره اجرای دادگستری درخواست توقیف اموال صادرکننده سفته را بدهد.
دایره اجرای دادگستری پس از بررسی مدارک، اموال صادرکننده سفته را توقیف و به م زایده می‌گذارد و از محل درآمد حاصل از مزایده وجه سفته را به دارنده سفته پرداخت می‌کند.
طریقه نوشتن سفته ضمانت
در قانون جدید سفته ضمانت رعایت نکات زیر در نوشتن سفته ضمانت الزامی است
- تهیه فرم سفته
فرم‌های چاپی سفته را با مراجعه به بانک‌ها و یا بازار می‌توانید تهیه کنید. با مراجعه به دفتر اسناد رسمی می‌توانید فرم سفته ضمانت را بصورت سفارشی تهیه کنید
- درج و تکمیل کامل مشخصات در سفته
پس از تهیه فرم چاپی سفته مشخصات زیر را بصورت کامل در سفته تکمیل کنید
- درج مبلغی که در صورت عدم پرداخت بدهکار اصلی، ضامن متعهد به پرداخت آن است.
- تاریخ و سررسید سفته که در صورت عدم پرداخت تعهد توسط بدهکار اصلی در موعد مقرر، ضامن موظف به پرداخت است.
- درج دقیق نام و نام خانوادگی طلبکار که گیرنده سفته است.
- تاریخ صدور سفته درج شود.
- ضامن یا شخص ثالث باید با اراده آزاد و اطلاع کامل از شرایط تعهد، سفته را امضا کند.
- ذکر دلیل صدور سفته
در سفته بطور کامل و روشن دلیل صدور سفته و اینکه بابت ضمانت چه چیزی سفته صادر شده است را بنویسید.
مثلا “این سفته بابت ضمانت بازپرداخت وام به مبلغ …. است “
- شروط (اختیاری)
طبق قانون نوشتن سفته ضمانت، ضامن می‌تواند شروطی را قید کند
مثلا”در صورت اثبات عدم پرداخت توسط بدهکار اصلی ضامن ملزم به پرداخت وجه سفته به طلبکار است”
چند نکته کلیدی در نوشتن سفته
- برای نوشتن سفته از خودکار سالم استفاده کنید
- اطلاعات مندرج در سفته را بدون خط خوردگی و خوانا درج کنید.
- قبل از امضای سفته، از شرایط کامل تعهد را مطلع شوید.
- سفته را در جای امنی نگه دارید.
قانون نوشتن سفته حسن انجام کار
مشخصات و قیود مندرج در سفته حسن انجام کار نسبت به سفته ضمانت تفاوت‌هایی دارد که باید به هنگام نوشتن سفته حسن انجام کار رعایت شوند
- تاریخ در سفته حسن انجام کار
برخلاف سفته ضمات که درج تاریخی که پرداختی باید انجام شود ضروری و الزامی است، تاریخ در سفته حسن انجام کار نباید ذکر شود و فقط باید عنوان شود که سفته جهت حسن انجام کار به کارفرما داده شده است.
- ذکر نام دریافت کننده سفته
برای سفته حسن انجام کار باید مشخصا نام دریافت کننده سفته که شحص حقیقی یا حقوقی است نوشته شود و نباید در وجه حامل باشد. سفته حسن انجام کار باید مشخص باشد که در دست چه شخصی است.
- صدور جهت حسن انجام کار
بعد از ذکر نام دریافت کننده سفته حتما باید ذکر شود که “سفته جهت حسن انجام کار صادر شده است و به طرف مقابل سپرده شده است”
- امضای سفته حسن انجام کار
سفته حسن انجام کار حتما باید توسط صادر کننده سفته امضا شود تا از نقد شدن سفته جلوگیری شود و ثابت شود که برای حسن انجام کار است.
- امضای کارفرما بر روی کپی سفته
پس از رعایت نکات بالا و تکمیل مندرجات سفته، باید یک کپی از سفته حسن انجام کار گرفته شود و از کارفرما بخواهید آن را امضا کند تا در صورت عدم پس دادن سفته بتوانید قانونی اقدام کنید.
