سامانه نیما چیست؟ سامانه ارز نیما مخفف << نظام یکپارچه معاملات ارزی>> است در بهمن ۹۶ بصورت آزمایشی راه‌اندازی شد و در اردیبهشت ۹۷ به عنوان بستری امن برای خرید و فروش ارز نیمایی بصورت رسمی شروع به کار کرد. هدف سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی کشور، جلوگیری از قاچاق ارز و خروج سرمایه‌های کشور است. در ادامه این مقاله به چیستی ارز یا دلار نیمایی، ماهیت سامانه نیما چیست و شرایط خرید و فروش ارز نیمایی می‌پردازیم.
کلیات ارز نیمایی
دلار نیمایی که همان ارز نیمایی است یکی از ارزهای رایج و پرکاربرد در بین تجار است که توسط بانک مرکزی در سال ۹۷ به وجود آمد. این ارز که در سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (سامانه نیما) معامله می‌شود قیمت مشخصی دارد که بالاتر از قیمت ارز دولتی و کمتر از ارز بازار آزاد است و نقش مهمی در کنترل نرخ ارز و شکاف میان ارز دولتی و ارز بازار آزاد ایفا می‌کند.
اهداف ایجاد ارز نیمایی
- سامادندهی بازار ارز
- جلوگیری از فساد در بازار ارز
- تامین ارز مورد نیاز وادرکنندگان و صادرکنندگان
- تعادل در بازار عرضه و تقاضای ارز
- کنترل نرخ ارز
چهار عضو اصلی سامانه نیما
- واردکنندگان متقاضیان دریافت دلار نیمایی هستند که کالا و خدمات را وارد می‌کنند.
- صادرکنندگان در واقع عرضه‌کنندگان ارز نیمایی هستند و کالا و خدمات را صادر می‌کنند.
- واسطه‌گران همان بانک ها و صرافی‌ها هستند که دلار نیمایی را در اختیار واردکنندگان و صادر کنندگان قرار می‌دهند.
- سیاست‌گذاران کنترل کننده اولویت‌ها و سقف مصارف ارز نیمایی هستند.
اساس کار سامانه نیما
بازار نیمایی اساسا عرضه و تقاضا برای ارز را به هم نزدیک می‌کند. بانک مرکزی ارز حاصل از صادارت را در سه محل عرضه می‌کند.
- سامانه نیما
- سامانه صمت
- سامانه سنا
(سامانه نیما ۷۰% – سامانه صمت ۲۰ % – سامانه سنا ۱۰ %)
پس از تخصیص ارز توسط بانک مرکزی، تجار و بازرگانان که فعالیت‌های واردات و بازرگانی خارجی را انجام می‌دهند با مراجعه به سامانه جامع تجارت می‌توانند درخواست خود برای خرید ارز نمیایی مورد نیاز را ثبت کنند.
پس از ثبت درخواست و سفارش واردکنندگان، بانک مرکزی با هماهنگی با وزارت صنعت معدن تجارت ، درخواست‌ها را در سامانه جامع تجارت ثبت کرده و در اختیار سامانه ارز نیمایی قرار می‌دهد.
صرافی‌ها به عنوان واسطه‌گران که از طریق سامانه سنا به سفار‌ش‌ها و درخواست‌های خرید ارز دسترسی دارند با استفاده از خدمات رایگان سامانه نیمایی ارز مورد نیاز را بدون مراجعه حضوری برای بازرگانان ارسال می‌کنند.
چگونه در سامانه ارز نیمایی درخواست ثبت کنیم؟
سامانه ارز نیمایی در واقع به عنوان پیوندی میان سامانه جامع تجارت و سامانه سنا عمل می‌کند و بازرگانان طی مراحل زیر می‌توانند درخواست دلار نیمایی خود را ثبت کنند
- در اولین مرحله وارد سامانه جامع تجارت شده و چنانچه از قبل ثبت‌نام نکرده باشید، اطلاعات فردی را وارد کرده و ثبت نام کنید. پس از صحت سنجی اطلاعات وارد شده یک کد اعتبارسنجی به شماره همراه شما ارسال می‌شود.
- در قدم دوم به صفحه اول سامانه جامع تجارت می‌روید و با ورود کد ملی و رمز عبور خود وارد سامانه شوید.
- در قسمت عملیات غیربانکی، سفارش تامین ارز خود را ثبت کنید.
- پس از همانگی‌های لازم بین بانک مرکزی و وزارت صمت، درخواست شما به سامانه نیما ارجاع داده می‌شود.
- درصورت تایید حواله ارز نمیایی صادر می‌شود
- صرافی ها در سامانه ثنا با دسترسی به درخواست‌های تامین ارز نیمایی، ارز مورد نیاز را ارسال می‌کنند.
نحوه خرید و فروش دلار نیمایی در سامانه نیمایی
√ برای خرید ارز نیمایی ابتدا باید در سامانه نیما ثبت درخواست کرد و پس از بررسی‌های لازم و تایید درخواست، ارز مورد نیاز به افراد تعلق می‌گیرد. خرید ارز در سامانه نیمایی شامل کارمزدی شبیه به کارمزد معاملات بورسی می‌شود.
√ پس از تایید درخواست خرید ارز، فروشندگان اجازه فروش را پیدا می‌کنند. فروشندگان ارز نیمایی برای تعیین نرخ ارز خود می‌‌تواننند نرخ صرافی‌ها را بررسی کنند و قیت خاص خود را اعلام کنند.
√ فروشندگان فقط می‌توانند به متقاضیانی که درخواست آنها تایید شده است ارز نیمایی، بفروشند.
√ سقف خرید دلار نیمایی برای همه یکسان نیست و برطبق اساسنامه قانون نظام یکپارچه معاملات ارز برای هر فرد متفاوت است. بطور مثال میزان دلار نیمایی که به دانشجو تعلق می‌گیرد با آنچه که به یک بازرگان تعلق می‌گیرد متفاوت است.
ارز نیمایی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
ارز نیمایی به دو گروه صادرکنندگان و واردکنندگان تعلق می‌گیرد.
- صادرکنندگان موظف‌اند ۸۰% از ارز حاصل از صادرات را به سامانه نیما عرضه کنند و با این کار به راحتی می‌توانند ارز خود ار به فروش برسانند و از نوسانات ارزی در بازار در امان باشند.
- واردکنندگان گروه دیگری هستند که ارز نیمایی به آنها تعلق می‌گیرد. این گروه برای واردات کالاهای اساسی و ضروری می‌توانند با مراجعه به سامانه نیما و ارائه مدارک و مستندات لازم، ارز نمیایی را با قیمتی پایین‌تر از ارز بازار آزاد دریافت کنند و هزینه واردات خود را کاهش دهند.
۵ شرط لازم برای وارد کنندگان جهت دریافت دلار نیمایی
- داشتن کارت بازرگانی
- عضویت در سامانه جامه تجارت
- ارائه مدارک لازم مربوط به ثبت سفارش کالا
- ارائه گواهی مبدا
- ارائه قبض انبار
ارز نیمایی به چه کالاهایی تعلق می‌گیرد؟
براساس اولویت‌بندی، ارز نیمایی به دو دسته زیر تعلق می‌گیرد
اولویت اول : کالاهای اساسی و ضروری مانند مواد غذایی، دارو وتجهیزات پزشکی
اولویت دوم : کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای
جدول مقایسه تفاوت‌های ارز نیمایی، ارز دولتی و ارز آزاد
| نوع ارز | عرضه‌کننده | مصارف | قیمت | فرآیند دریافت |
| ارز نیمایی
|
بانک مرکزی | واردات کالاهای اساسی و ضروری مثل دارو | توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود | ثبت‌نام و ارائه مستندات در سامانه نیما |
| ارز دولتی | دولت | واردات کالاهای اساسی و ضروری مثل دارو | توسط دولت تعیین می‌شود | محدود و پیچیده |
| ارز آزاد | صرافی‌ها و دلالان | کلیه مصارف | بر اساس عرضه وتقاضا تعیین می‌شود | سریع و آسان |
- ارز نیمایی برای ساماندهی بازار و جلوگیری از رانت و خروج ارز از کشور عرضه می‌شود
- ارز دولتی برای تامین کالاهای اساسی و ضروری و حمایت از قشر آسیب‌پذیر عرضه می‌شود.
- ارز آزاد برای مصارف و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت عرضه می‌شود.
کلام آخر
ارز نیمایی یک ارز رایج برای ساماندهی وادرات و صادارت است و کنترل نظام ارزی در کشور را به‌عهده دارد. سامانه ارز نیمایی محلی برای خرید و فروش دلار نیمایی است که در بهمن ۹۶ توسط دولت ارائه شد و از اردیبهشت ۹۷ بطور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
